Van zaad tot boom
(Ezechiël 17, 1. 22-24 ; Mc. 4,26-34)    

Telkens wij het Onze Vader bidden vragen wij aan God: “Moge uw Rijk komen”.  Wat betekent dat ‘Rijk Gods’ waar wij zo vaak om bidden? Wat houdt dat in? Geen gemakkelijk te beantwoorden vraag. En als je die vraag aan Jezus voorlegt, dan krijg je ook van Hem geen duidelijke definitie of beschrijving als antwoord, wel een wat vreemde vergelijking. Een beeld dat ook opduikt in onze eerste lezing: Gods Rijk is als een boom waarin vogels hun nesten kunnen bouwen.

Een boom roept een sfeer op van rust, kracht, leven, geborgenheid, veiligheid, stevigheid, duurzaamheid… Breed geworteld in de aarde, zich verheffend naar boven, en daar een dak vormend. Het Rijk van God is als een boom. God en zijn Rijk vormen een ‘wereld’ van rust en kracht, van leven en geborgenheid, van veiligheid en duurzaamheid. Het heeft ook iets huiselijks: volstrekt toegankelijk, gastvrij en open. Gods schepping kent geen vrijere en onafhankelijkere wezens dan vogels. Volstrekt ongebonden vliegen ze waarheen ze willen, niet geketend aan de grond. Zij wonen in bomen omdat bomen hun geborgenheid bieden zonder hun hun vrijheid en ongebondenheid af te nemen… Gods Rijk is als een boom waarin de vogels hun nesten bouwen! Dat prachtig beeld komt bovendrijven bij een eerste beluistering van de lezingen van vandaag.

Maar wie onze evangelieparabel nog eens rustig herleest, ziet wellicht dat Jezus niet zegt: Gods Rijk is als een boom, maar wel: Gods Rijk is als het zaad dat als het ware is ‘opgegaan’ in de boom. Hij houdt ons geen foto voor maar een bewegend beeld, een groeiproces.

Wat is precies de relatie tussen zaad en wat eruit voortkomt? Het zaad verdwijnt in de grond, sterft, en komt tot gestalte in iets anders. De moeite waard om eens na te denken over het wat en het hoe van die groeifase, van zaad tot boom, van zaad tot graan vol rijke vrucht.

In zijn parabel voegt Jezus daar nog iets aan toe: “Met het Koninkrijk van God gaat het als met iemand die zaad op zijn land heeft gestrooid. Hij slaapt en waakt (…) en het zaad ontkiemt en schiet op, zonder dat hij weet hoe.” Wie is hier die ‘iemand’ die het land bezaait? Zijn wij dat? Is Jezus dat? Je kunt deze parabel op allebei toepassen. Maar op de allereerste plaats gaat het over God die zijn Rijk zaait. Jezus verkondigt niet zichzelf, maar Gods Rijk dat komende is. Maar hoe uit dat zaaiwerk de graanoogst tot stand zal komen, weet de zaaier niet – weet Jezus niet, weet God niet. Hij weet wel waarop dit ontwikkelingsproces georiënteerd is: op een rijke oogst bestemd voor volkeren van allerlei pluimage, zoals die vele soorten vogels die zich nestelen in die prachtige boom met zijn grote takken.

De reden waarom God niet weet hoe dat weldadig perspectief tot stand komt, is omdat zijn Gods Rijk er moet komen mede door ons, mensen.

God heeft het zaad van zijn Rijk gestrooid in specifieke grond: in het hart van de mensen. Vervolgens houdt Hij ons het beeld van de toekomst voor ogen – de oogst, de boom - en nodigt ons uit om die toekomst waar te maken. Maar tegelijk respecteert Hij onze vrije wil. Hij doet beroep op onze vruchtbaarheid, op onze kiemkracht, op ons opbloeien. Hij wil ons motiveren opdat wij ons ten volle zouden inzetten voor zijn Gods Rijk. Maar Hij weet niet of wij bereid zijn op zijn uitnodiging in te gaan. We kunnen ‘ja’ zeggen, we kunnen ‘nee’ zeggen, met alle variaties daar tussenin. Het is voor Hem dus afwachten hoe wij zullen reageren, en dus of en hoe wat Hij gezaaid heeft, tot bloei zal komen.

Zorgzaam waakt de zaaier dag na dag bij de akker, wachtend op het ontkiemen van het zaad, maar zonder tussenbeide te komen. Hij gaat niet trekken en rukken aan de planten om ze sneller te doen groeien. Het zaad moet uit eigen kracht, uit onze kracht, opschieten. Maar wij kunnen – vrij als we zijn – zeggen: God kan de pot op. Hoe waakzaam en aandachtig Hij ook is, God duwt ons niet de goede kant op als wij eigenzinnig onze eigen weg willen gaan. Hij is ons nabij in liefdevol respect voor ons, én in het verlangen dat Hij in ons hart opwekt. Hij nodigt ons uit om met Hem mee te werken, om het zaad dat Hij in ons hart gestrooid heeft, te laten ontkiemen en te laten uitgroeien tot de grote boom van zijn Liefdesrijk, tot een oogst die voor alle mensen vreugde zal betekenen. Zijn uitnodigende kracht kan onze kracht doen ontkiemen.

Maar wij beslissen of we meedoen of niet. Hij kan enkel maar hopen. 

Marc Christiaens o.p.