In de lezingen van vandaag valt het thema van de goede herder op. In de eerste lezing vergelijkt Jeremia de leiders van zijn land met slechte herders, die hun schapen laten verloren lopen en zelfs verstoten. Er is oorlogsdreiging en de leiders zijn alleen bezig met hun eigen belang en met machtspolitiek. Zoals in elke crisis zijn de zwakste medemensen het grootste slachtoffer en daartegen gaat Jeremia heftig tekeer.

Zijn het in onze tijd ook niet de politiek krachtige groepen die het meeste naar zich toetrekken? De zwaksten die het laatst worden geholpen?
Toch is Jeremia niet alleen negatief en hij voorspelt de komst van goede herders en van een koning die met wijs inzicht zal zorgen voor rechtvaardigheid, voor vrede voor iedereen. Een aanmoediging om te blijven hopen dat er vroeg of laat verbetering komt en om ons te blijven inzetten.

In de lezing uit het evangelie van Marcus lezen we hoe ook Jezus het beeld van de verloren schapen gebruikt. Hij heeft net zijn leerlingen opgevangen nadat hij ze twee per twee had uitgezonden om zijn werk onder de mensen voort te zetten. Per boot wil hij ze naar een eenzame plek in de woestijn brengen om uit te rusten. Na het engagement is er tijd om te bekomen, om na te praten over de opgedane ervaringen. Als mensen die voor anderen zorgen, dit verwaarlozen, dreigen ze uitgeput te raken of af te haken met burn-out als gevolg.
Maar de mensen volgen hen. En dan volgt een beschrijving van Jezus’ gemoedstoestand, die in de Naardense bijbel zo klinkt:
Als hij de boot uitkomt
ziet hij de veelkoppige schare;
hij raakt diep bewogen over hen,
omdat zij zijn geweest als schapen die
geen herder hebben

Hij erkent hen als de verstoten schapen waar Jeremia het over had.
Wie zijn die mensen dan? Velen leefden in armoede en werden zowel door de Romeinse bezetter als door de eigen priesterklasse onderdrukt. Allerlei geboden en verboden, wetten en regels speelden een rol als uitsluitingsmechanismen. De meeste gewone mensen konden daar niet aan voldoen. Zo ontstond een kloof tussen de elite die zich beter voelde en de verpauperde massa, die vol angst leefde. Wij tegenover zij.
Jezus wordt diep persoonlijk bewogen. Dat is zijn startpunt. Hij vertrekt niet vanuit een of ander gebod of plicht. Hij beseft hoe ze hem volgen en bij hem leiding en houvast zoeken, omdat hij hen aanvaardt zoals ze zijn. Omdat hij hen hoop geeft op een andere wereld waar ze mee tellen; een wereld die ze al ervaren als ze in zijn buurt zijn, in de manier waarop hij met hen omgaat. Ze zijn schapen zonder herder geweest, hij is nu hun herder.
Spontaan gaat hij in op hun appel en vergeet even het plan om zich met zijn leerlingen terug te trekken.
Hij voelt wellicht de kracht die kan uitgaan van mensen die zich verenigen. Maar de massa heeft leiders nodig om die kracht in goede banen te leiden. Hij zal met Goede Vrijdag zelf ondervinden hoe destructief de kracht van een negatief opgezweepte massa kan zijn. Verenigd rond zijn Goede Boodschap, zijn ze het potentieel voor een nieuwe wereld. Verenigingen waar armen het woord nemen, zelfhulpgroepen, Amnesty International zijn enkele voorbeelden in onze tijd. Ze zijn ontstaan uit de bewogenheid van mensen.
Vluchtelingen die verdrinken omdat men hulp weigert, mensen die sterven in eenzaamheid, mensen die gemarteld worden…We worden er diep door bewogen, maar een gevoel van machteloosheid kan ons verlammen. Gelukkig zijn er altijd mensen die een weg tot actie vinden. Soms moeten ze daarbij regels of wetten overtreden, net zoals Jezus. Dat is nu eenmaal helpen waar nood is. Dat overstijgt alle wetten.