Volgens de getuigenissen van Paulus en de evangelisten, kenden de eerste christenen grote verdeeldheid. Het is dan niet voor niets dat Johannes Jezus laat bidden tot eenheid onder zijn leerlingen: laat hen allen één zijn, Vader. Zoals u in mij bent en ik in u, laat hen zo ook in ons zijn, opdat de wereld gelooft dat u mij hebt gezonden. (Joh 17,21)
Hoe Jezus die eenheid met de Vader bereikt heeft, lezen we in het evangelie. Hij trok zich geregeld terug in de eenzaamheid om zich vrij te maken van de vele impulsen die op hem afkwamen of zich opdrongen van binnen in hemzelf, zoals bij de beproevingen in de woestijn voor hij zijn openbaar leven begon. In dit bidden leerde hij God als een goede, liefdevolle vader kennen, die hem opriep om die liefde uit te dragen naar alle mensen, vooral naar wie onrecht ondergaan. Daartoe leerde hij goed luisteren naar de mensen en hun noden. Zo werd hij het levende woord van God. En dat woord is een woord in beweging. Jezus leert bij. Als voorbeeld hebben we zijn ontmoeting met een volksvreemde, Kanaänitische vrouw. (Mat 15, 22- 28).
Volgens Jezus’ zelfbeeld van dat moment was zijn roeping bedoeld voor de mensen van zijn eigen volk. Hij keurde de vrouw geen woord waardig, staat er in de tekst. Door haar smeekbede tot zich te laten doordringen, komt hij tot een dieper inzicht van wat God van hem verwacht en herziet hij zijn houding: hij is er voor elke mens in nood.
Het duurde tot Pinksteren eer de leerlingen de ware Geest van God leerden kennen, zoals die in Jezus was zichtbaar geworden. Een Geest die leeft in het appel dat uitgaat van de ander en in het verlangen naar vrede voor iedereen. Daarom viert de kerk het feest van de Drie-eenheid de zondag na Pinksteren.
Wat leren wij hieruit? We weten uit ervaring dat eenheid onder de mensen, zowel een diep verlangen is dat in ons leeft als uiterst moeilijk is. Hoe snel staan we niet klaar met ons oordeel over anderen. Een positief zelfbeeld, gebaseerd op onze goede bedoelingen, staat tegenover beelden dat anderen ons bedreigen. Het maakt ons blind en doof zowel voor ons eigen tekortschieten als voor de goede bedoelingen van de anderen. Past een variante op Jezus’ gebed hier niet dat hij uitsprak over wie hem mishandelden: Vader, vergeef het ons, want we weten niet wat we doen.
Ik las ergens: vrede sluiten is moeilijker dan oorlog voeren. Vrede is nooit een definitief verworven toestand. Ze vergt een voortdurende alertheid, zoals de eerste christenen al ondervonden.
Is het niet vaak vanuit onze onmacht en onwetendheid over wat we kunnen doen om goed te doen, dat we tot allerlei handelen overgaan dat anderen tekortdoet? Dat we niet in staat zijn om echt te luisteren naar wat de medemens nodig heeft. En bij wie zich tekortgedaan voelt, roept het menselijker wijze tegenreacties op. Als daar weer negatief wordt op gereageerd, krijgen we een escalatie. Op wereldvlak kan dergelijke escalatie tot oorlog leiden.
Wat betekent dit alles voor ons? Wat kunnen we doen om ons vrij te maken van onze ego-gestuurde kijkwijze die ons tegen elkaar opzet?
De Drie-Eenheid is geen gefixeerde waarheid maar een dynamisch gebeuren, waarvan Jezus ons de waarheid laat zien. Het is geen onweerlegbare wiskundige formule zoals één plus één plus één is drie. Het is het leren samen leven. Men luistert naar elkaar en resoneert gevoelig mee met de inbreng van anderen om tot een creatief, harmonisch samenspel te komen.
Maar hoe kom ik te weten wat me te doen staat als ik met onrecht word geconfronteerd dat ikzelf of iemand anders ondergaat? Hoe doorzie ik mijn ideeën die verdeeldheid creëren en harmonie in de weg staan? Hoe kom ik tot erkennen van mijn onmacht en vind ik de weg naar God, bron van scheppende Wijsheid, van zijn Geest die diep in mij is uitgestort als een verlangen naar het goede? Hoe kom ik tot een waarachtig luisteren naar mijn medemensen, zoals Jezus het leerde?
Een weg is de weg van stilte meditatie. Het sluit aan bij wat Jezus deed als hij zich in eenzaamheid terugtrok. De woestijnvaders hebben het verder uitgewerkt tot een methode, waarbij men de aandacht richt op de ademhaling.
Op weg naar de stilte kan het er heftig aan toegaan. Jezus’ ervaringen in de woestijn getuigen ervan. Men kan heen en weer geslingerd worden tussen allerlei gedachten en emoties. Ver verwijderd van waarachtig luisteren naar de ander en de geheel Andere.
De eerste stap naar heelmaking is dat alles bij God te brengen, die klaar staat met zijn vergevingsgezinde liefde. Augustinus getuigt erover: onrustig is mijn hart, tot het rust vindt bij u.
Dan komt de weg open naar stilte. Alle verlangens, verwachtingen, ideeën over wat ik zou moeten of kunnen doen, worden losgelaten. Ook alle denkbeelden over God. Zo komen we bij onze diepste grond van waaruit Gods scheppende kracht ons kan laten zien wat ons te doen staat om bij te dragen tot zijn vredesdroom. Zo wordt Jezus’ gebed vervuld opdat allen één zijn.
