Jezus is op weg naar Jeruzalem. Onderweg grijpen tal van ontmoetingen plaats. Mensen willen leerling worden, leerling van Jezus. In dat verband hoorden we vorige week de parabel van de barmhartige Samaritaan. De Samaritaan wordt geraakt door de ellende van de mens die langs de kant van de weg voor dood werd achter gelaten. En hij steekt de handen uit de mouwen. Hij draagt zorg voor zijn medemens. Jezus stelt hem voor als een echte leerling. Het gaat om het doen, het handelen.
Vandaag horen we het verhaal van Martha en Maria. Meestal wordt het verhaal voorgesteld alsof het gaat om twee vormen waarop mensen leerling van Jezus kunnen zijn. Martha neemt de materiële zorgen waar, Maria staat voor het geestelijke, het spirituele. Jezus lijkt partij te kiezen voor Maria: zij heeft het beste deel gekozen. Het lijkt in regelrechte tegenspraak met het verhaal van de barmhartige Samaritaan. Daar ging het toch om het handelen, het doen. De Samaritaan zit, wat zijn geloof betreft, nochtans op het verkeerde spoor. En toch wordt hij voorgesteld als een echte leerling van Jezus. Vandaag lijken de rollen precies omgekeerd. Maria steekt geen vinger uit en toch wordt zij geprezen omdat ze luistert naar Jezus’ onderricht. Daar boven op krijgt Martha nog een sneer van Jezus te incasseren dat ze zich niet zo druk moet maken. Ze kan beter een voorbeeld nemen aan haar zus. Een typisch mannelijke reactie, en niet bepaald fijngevoelig van Jezus.
Je kunt er echter ook anders naar kijken. Ik verwijs naar een preek van een geleerde Duitse Dominicaan uit de dertiende eeuw: Meister Eckhart. Als eerste heeft hij voor een soort eerherstel voor Martha gepleit. Hij stelt dat Martha beter dan Maria begrepen heeft wat het betekent leerling van Jezus te zijn. De vrome Maria is in de visie van Eckhart nog in de beginfase van haar geloof. Ze is in de fase van de fascinatie, helemaal in beslag genomen door het geestelijke. Ze drinkt de woorden van haar meester in, alsof ze een goeroe aanhoort die het licht brengt in haar leven. Ze leeft haast letterlijk in de wolken, ze vergeet het gewone leven.
Maar een gerijpt geloof is niet met je hoofd in de wolken, maar met beide voeten op de grond. Voor Eckhart is Martha reeds verder gevorderd in haar geloof dan haar zus. Martha heeft die eerste fase al gehad, de euforie. De fase van de innerlijke verlichting. Martha is echter niet blijven plakken in de sfeer van behaaglijke religiositeit. Zichzelf verliezend in meditatie en bezinning. Ze is teruggekeerd naar het gewone leven, naar het dagelijks werk. En daarin beleeft ze nu haar geloof. Martha wérkt gewoon, en in dat werken beleeft ze haar verbondenheid met God. Zij heeft God ontdekt als de diepe grond van haar bestaan. De grond van alle bestaan. Van alle leven. God is niet buiten of boven. God is in alles aanwezig. Ook in ons. God wordt telkens opnieuw in ons geboren.
Er is dus geen sprake van het klassieke onderscheid tussen het geestelijke op de bovenste plank en daaronder, enkele trapjes lager, het gewone dagelijkse leven. Martha heeft begrepen dat beide samen horen. Onlosmakelijk. Dat heeft Martha in praktijk gebracht. Zo doen het zoveel vrijwilligers in het kerkwerk en in zoveel organisaties en verenigingen. Zoveel inzet van vrijwilligers in de opbouw van gemeenschappen in verbondenheid en vriendschap. In het klein en in het groot. Het is in onze lichamelijke aanwezigheid dat we anderen kunnen nabij zijn. Spiritualiteit hangt niet in de lucht. Het is geen vlucht uit de wereld. Martha heeft ontdekt dat het gewone, alledaagse leven, buitengewoon is. Zo beleven we het goddelijke in het alledaagse. Je ontmoet God in de verwondering, in de dankbaarheid om de gewone dingen, je ontmoet en praktiseert God in de dagelijkse bezigheden.
Leerling zijn van Jezus heeft niets te maken met bizarre vormen van extase of vervoering. Ook niet met het cultiveren van een hoger bewustzijn dat ons verheft boven de materie. Leerling zijn heeft evenmin iets van doen met lekkere religieuze gevoelens. Leerling zijn staat met beide voeten op de grond. Er kan geen geloofsgemeenschap zijn als er geen zorg is voor zoveel materiële dingen die onontbeerlijk zijn om de gemeenschap in leven te houden. Mocht Jezus terug komen in deze tijd en zien hoe het er in de kerk aan toegaat, hij zou wellicht wat voorzichtiger zijn met zijn uitspraak dat Maria het beste deel heeft verkozen. Zonder Martha is er gewoon geen kerk meer. Zij verdient beter dan de terechtwijzing van Jezus.
