Vandaag gaan we opnieuw de advent in. De donkerste weken van het jaar. We prijzen onszelf gelukkig dat na de duisternis van de winter het licht van de lente opnieuw doorbreekt. De natuur leert het ons. Zij spreekt van sterven en opnieuw geboren worden. Gedurende eeuwen hebben mensen hierop vertrouwd. De natuur als betrouwbare gids, als hoop op een nieuw begin. Vandaag echter lijkt niets nog zeker. We weten niet of de natuur nog te vertrouwen is. Ons hart krimpt ineen bij de vele overstromingen, bosbranden en epidemieën die ons teisteren. Bij elke natuurramp wordt ons vertrouwen op de proef gesteld.
Niet alleen de natuur baart zorgen. Ook om de manier waarop we daarmee om gaan is van groot belang. Het gaat trouwens niet enkel om de natuur. Er zijn tal van uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden. Wenden we het hoofd af of nemen verantwoordelijkheid op. Veel mensen zijn op de vlucht, hebben onvoldoende te eten, lijden kou, kinderen zijn ziek en hebben geen verzorging of medicijnen. Dagelijks neemt het onbehagen toe. Elk nieuwsbericht kan het gevoel van onveiligheid doen oplaaien. Het is niet zo mooi in de grote wereld waarin we leven. En toch gaan we de advent in. Velen hebben dat voor ons gedaan: blijven geloven in toekomst. Ik neem één enkel als voorbeeld en inspiratiebron.
Hanna Arendt. Hanna Arendt is Duits-Amerikaanse filosofe en politiek denker. Zij is van joodse afkomst. Ze leefde van 1906 tot 1975. Ze heeft de gruwel van twee wereldoorlogen meegemaakt. Ze heeft zich naar aanleiding van de holocaust de vraag gesteld hoe het mogelijk is dat mensen tot zulke onmenselijke daden in staat zijn. Het contrast is groot wanneer ze in 1952 schrijft dat ze in München een opvoering van de Messiah van Händel heeft bijgewoond en hoe het haar geraakt heeft. “For unto us a child is born”. Een kind is ons geboren. Deze tekst van Jesaja gaat over een nieuwe koning die in Israël verwacht wordt. Christenen hebben deze tekst meteen gezien als vooruitblik op Jezus van Nazareth. Dat mag uiteraard, maar het is niet goed de geboorte van Jezus los te maken van allen die vanuit deze profetische visie hebben geleefd.
Advent betekent ieder jaar opnieuw dat we het nieuwe leven herdenken. De geboorte van Jezus van Nazareth. Die overtuiging drukt ze uit met het begrip nataliteit. Met de geboorte verschijnt iets nieuws in de wereld. Alle mensen zijn nieuwkomers, op grond van hun geboorte. Bij elke geboorte treedt het buitengewoon wonder van nieuw leven aan het licht. Elke geboorte houdt een belofte in.
Vroeger was de kerkelijke leer doordrongen van de vraag hoe we op een goede manier kunnen sterven om daardoor het eeuwig leven te verwerven. “Memento mori”. Gedenk uw sterfelijkheid. Denk aan uw uitersten en in de eeuwigheid zult ge niet zondigen. Zo stond het vroeger in de catechismus. Wie zich daarentegen focust op het nieuwe leven dat geboren wordt, spreekt de hoop uit dat het een bijdrage mag zijn voor het goede samenleven. Elke nieuwgeborene heeft het vermogen verantwoordelijkheid op te nemen.
In deze advent kijken we uit naar de komst van een redder. Iemand die een nieuwe tijd inluidt. We weten dat geen enkel individu alleen hiertoe in staat is. Het gaat er om dat ieder van ons een beetje redder wordt. Daarover gaan de beide lezingen. Reeds in de achtste eeuw voor onze tijdrekening trekt de profeet Jesaja ten strijde tegen de teloorgang van de gerechtigheid in de samenleving. De teloorgang van het goede leven. Het beeld dat hij schetst spreekt van een gemeenschap die gelooft in een nieuwe manier van samen leven. Dat zegt het beeld van het omsmeden van zwaarden tot ploegscharen en van speerpunten tot sikkels. Het is onze samen gedragen verantwoordelijkheid dat een nieuw begin zichtbaar kan maken. Ieder van ons is daar deel van. Ieder van ons kan redder worden. Redder in het klein. Maar vele kleintjes maken toch een groot kleintje. Alleen samen maken we een nieuw begin.
Ook Jezus roept op tot waakzaamheid. Dat we alert zijn om de tekens van hoop te zien, de lichtpuntjes die een riem onder het hart zijn. Dat we ondanks alles de hoop niet prijs geven.
