Weer zijn we samen gekomen om kerstmis te vieren. En we horen het graag nog eens: het verhaal van die volksverhuizing en engelen aan het hemelgewelf die Latijnse liedjes zingen. Een beetje folklore hoort er nu eenmaal bij. Maar hier en nu gaat het uiteraard om de diepere betekenis van dat verhaal.
We vieren vooral een feest dat spreekt van een diepe hoop. Zeker op dit kerstfeest waar onmacht en woede ons dreigen te overmeesteren. Onmacht en woede om de complete onzin van de oorlog, de vele oorlogen: de gekende en de ongekende, en de hartverscheurende ellende die ze veroorzaken. De leugens die de wereld worden ingestuurd en die het vertrouwen ondermijnen. Het financieel gesjoemel door wie het zich, cynisch genoeg, kunnen veroorloven, en wel terwijl kinderen van honger omkomen. Gerechtigheid is ver zoek.
Maar we laten de armen niet zakken. Dat is juist de uitdaging waarmee we geconfronteerd worden. Het gaat met kerstmis niet om een sprookje. Het gaat om een visioen. Een diepmenselijk verlangen. Dat ieder mensenkind de moeite waard is en verdient gezien en geliefd te worden. Het kerstverhaal blijft niet hangen in hogere sferen. Het voert integendeel naar plekken waar menselijk leven vertrapt wordt, vernederd en weggegooid alsof het niets betekent. Van daar uit weerklinkt een stem die uitstijgt boven onmacht en woede. Die oproept tot verzet.
Het kerstverhaal daagt ons uit om positief te denken en te handelen. Om niet mee te gaan in de negativiteit die alles plat slaat als verloren moeite en onzin.
Het loont de moeite om even te luisteren naar de ervaring van mensen die aan de andere kant staan.
Sonja is één van de vrijwilligsters in het werk met de vluchtelingen in het Gentse. Ze is net 80 geworden. Maar ze zegt dat ze nog altijd 79 is. En dat ze 79 zal blijven. Dat zal niet meer veranderen, zegt ze. En ze glimlacht, maar ze meent het ook. Ze mag niet oud worden. Er is nog zoveel werk te doen. Ze is trots op 30 jaar werk voor de vluchtelingen in het Gentse. Dat iedereen die ze geholpen hebben, nu werk heeft. Daar is ze trots op. Dat er altijd zoveel handen zijn om te helpen, zoveel vrijwilligers, daar is ze trots op.
Maar er breekt iets in haar stem als ze vertelt over de jonge moeder met drie kinderen die gisteren aanklopte. Ze slapen in een vochtige kelder, en dat stoot haar tegen de borst want de huisjesmelker is zelf ook ooit ingeweken. Ze zegt meer dan vroeger, dat ze het niet begrijpt, al dat egoïsme van mensen. Er zit meer onmacht in haar woede dan vroeger. Meer verdriet ook. Ik zie het aan haar gezicht. Maar ze doet voort. Opgeven kan niet als zoveel anderen meedoen. Soms vertelt ze over haar ouders. Ze is ontroerd als ze denkt aan die goedheid. Dat is haar voorbeeld en haar kracht: dat ze zelf zo graag gezien is geweest. Haar vader zong liedjes. Zal ook zij kunnen blijven zingen? Of in haar hoofd een van de vele gedichten opzeggen die ze van buiten kent? Liedjes en gedichten worden ook niet ouder.
Zo zijn er vele levende voorbeelden te noemen. Dat vertrouwen, dat is de ziel van ons bestaan. Het zijn deze eenvoudige beelden uit het dagelijkse leven die de hoop levend houden. Christenen zijn mensen die met elkaar hebben afgesproken: wij laten ons de droom niet ontnemen. Want we weten: zonder een gedeelde droom, kunnen wij niet menswaardig leven. Zonder gedeelde hoop valt een samenleving uit elkaar, raken mensen ontheemd, raken ze elkaar kwijt.
Laten we dus maar het kerstverhaal blijven herhalen en doorvertellen, met de daarbij horende liedjes. Het is een verhaal van liefde voor kleine mensen, een verhaal van trouw die voortdoet, ondanks alles.
