Leven in aandacht

Voor wie bewust in het leven wil staan, is aandacht een essentiële attitude.   Iemand die dat expliciet verwoordde én beleefde was Simone Weil.

Deze Joods-Franse, rebelse filosofe leidde een stormachtig en intens leven in het Interbellum en stierf door ziekte en uitputting in 1943 op 34-jarige leeftijd.  Een terugkerend begrip in haar denken over heel verscheiden thema’s als onderwijs, lijden, geloof,… is het begrip “aandacht”.  Ze benoemt dat vermogen als het fundament van alle ethiek en religie.  Waardevol leven ontstaat vanuit een lege aandacht, die open is, in verwachting voor iets anders. Eerst moet je loslaten wat je denkt, om te komen tot datgene waarmee je intuïtief contact hebt.    Hoewel Weil opgroeide in een agnostische omgeving, was dat aandachtig wachten ook het fundament van haar geestelijke ontwikkeling. Religieuze momenten in de abdij van Solesmes, in de buurt van Assisi en elders brachten haar tot de ervaring van een directe aanwezigheid van goddelijke liefde.   Door aandachtig te wachten voelde ze zich – als een geschenk vanuit de leegte - als “door god aangeraakt”. 

In haar leven was “aandacht” het basisgegeven voor contact met het goddelijke.  Het kan een sleutel zijn om dichter te komen bij de betekenis van het evangelie van vandaag.

Het roepingsverhaal van de eerste leerlingen in het evangelie van Matteüs is bijzonder kort.  Jezus loopt langs het meer van Galilea, ziet twee keer twee broers aan het werk, zegt “Kom” en meteen laten ze hun netten achter en volgen Hem.  Geen lange aanloop, geen vragen, geen aarzeling,…  Net omdat Matteüs deze ontmoeting in zijn pure essentie beschrijft, roept het de vraag op wat de drijfveer is van de personages: wat beweegt  Jezus ertoe te roepen “Kom” en wat doet de leerlingen onmiddellijk ingaan op die uitnodiging?  Wat is – ónder het objectief gebeuren - het geheim van deze geloofsontmoeting?

Matteüs geeft de indruk dat Jezus en zijn leerlingen bij deze ontmoeting compleet vreemden waren voor elkaar en dat de ontmoeting als uit het niets ontstaat.    In realiteit komen zowel de vissers als Jezus niet als een onbeschreven blad toe in dit verhaal.

Die vissers waren niet enkel mensen die hard werkten voor het dagelijks brood.  Ze droegen in zich een onbestemd verlangen naar méér, een honger naar zingeving.  Wellicht daarom waren zij volgelingen van Johannes de Doper. zoals we lezen bij de evangelist Johannes.   Hun contact met Johannes de Doper had in hen de aandacht versterkt voor wat eerder reeds sluimerde in hun binnenste.   Net die inwendige aandacht maakte het mogelijk dat de roep van Jezus hen triggerde.  

Hoe zouden ze Jezus als de incarnatie van gods liefdesaanbod aan mensen hebben herkend zonder dat ze er in zichzelf al voeling mee hadden?  Is dat niet de “goddelijke vonk” waarover mystici spreken?  De goddelijke kern die ieder mens in zich draagt waardoor god de mens in staat stelt hem te zoeken en hem op één of andere manier ook te vinden?

Naast de vissers komt ook Jezus niet onbeschreven op het toneel.  Heel veel evangelie- verhalen over zijn ontmoetingen onthullen hoe Jezus naar mensen kijkt, hoe hij hun vragen capteert, hoe hij hun lijden ziet, hoe hij omziet naar mensen in nood.   Met de eenvoudige vraag “Kom” triggert die bevrijdende aandacht van Jezus het inwendig uitzien van de leerlingen naar een verlossend woord.  Jezus verwoordt voor deze vissers wie god voor mensen wil zijn: : een bondgenoot, een medestander in het leven, een naaste die mee de weg gaat. En dat alles omdat Hij niet anders kan, omdat relatie aangaan voor onze God een wezenskenmerk is.   Huub Oosterhuis verwoordt het prachtig in één van zijn liederen: “Waarom roept Gij ons aan, deze mensen die hier zijn?  …Hebt Gij dan mensen nodig om in uzelf god te zijn?...  Omdat Gij Liefde zijt en niet alleen wilt blijven, daarom roept Gij ons aan…”

Zoals het “Kom” van Jezus naar die gewone vissers uit het evangelieverhaal was gericht, zo is het ook voor ons bedoeld.   Ingaan op Gods stem, Hem mogen ontmoeten is daarom niet te hoog gegrepen.  Want lang voor wij het beseffen, bewoont Hij ons.  Aan ons om in aandacht te leven en te ontdekken dat Hij ons van in den beginne is ingeschapen.   Als die ontdekking ons ten deel valt, kunnen ook wij alles achterlaten om Hem te volgen.