Beste zusters en broeders,
Gewoonlijk krijgt de passage die we zonet gehoord hebben de titel ‘Gedaanteverandering van de Heer’ mee, of met een moeilijker woord ‘Transfiguratie’. Het is een episode uit het leven van Jezus die theologen van vroeger tot nu perplex doet staan. (1) Waarom dit voorsmaakje, deze amuse-bouche, van zijn Verheerlijking – waarom niet gewoon wachten tot zijn Verrijzenis? Waarom slechts voor drie leerlingen verschijnen – Petrus, Jakobus, Johannes – en niet voor de menigte? En waarom het gesprek met Mozes en Elia?
(1) De Griekse kerkvaders, onder wie Basilius de Grote, hebben gesteld dat spreken over de Gedaanteverandering van de Heer niet helemaal correct is. Vanaf de Boodschap van de engel Gabriël aan Maria, vanaf de prilste groei van Jezus in de buik van zijn moeder, was zijn mens-zijn al verenigd met zijn God-zijn. Zo werd zijn mens-zijn door zijn God-zijn verheerlijkt. Jezus was dus al getransfigureerd, hij verkeerde omzeggens in een ‘permanente staat van transfiguratie’. Zijn transfiguratie bleef niet beperkt tot dat ene moment op de berg met zijn drie leerlingen.
Wie wordt hier getransfigureerd? Niet zozeer Jezus, aldus Basilius, maar wel de drie leerlingen. De gedaanteverandering is ook de hunne. Zij zien plots wie Jezus écht is: ten volle mens, en ten volle God. Zij zien de Mensenzoon, voorbij de dood, in een verheerlijkte staat. Zij zien dit ineens zo klaar en duidelijk, alsof Jezus een fysiek licht uitstraalt, alsof zijn kledij van een ongekende witheid is. Maar eigenlijk is het niet Jezus die verandert, maar wel zijzelf.
(2) Waarom Petrus, Jakobus en Johannes? In ieder geval niet om hun koelbloedig redeneren, hun afstandelijk analyseren van alles wat ze meemaakten met Jezus. Integendeel, van Petrus weten we dat hij een kort lontje had, en Jakobus en Johannes worden door Jezus in het Evangelie volgens Marcus Boanerges genoemd, wat ‘Donderzonen’ betekent – allicht eveneens een verwijzing naar hun onstuimig karakter. Petrus, Jakobus en Johannes zijn die leerlingen die Jezus onvoorwaardelijk volgen, zich volledig geven aan Hem – met hun goede en hun slechte kanten -, en niet zelden ondoordacht. Maar het is om deze trouw aan Jezus, dat bij hen als eersten de schellen van de ogen vallen over wie Hij werkelijk is. Zij zien als eersten zijn glorie, zijn Verrijzenis, als een raam op de toekomst dat voor hen geopend wordt.
(3) Jezus’ ontmoeting met Mozes en Elia. Mozes symboliseert de Wet, Elia de Profeten. Jezus is niet gekomen om hen af te schaffen – zelfs niet om er een jota aan te veranderen, zo zegt Hij elders – maar wel om hen tot vervulling en voltooiing te brengen. Wat wij door de Wet en de Profeten soms misschien nog onduidelijk, als door een sluier zagen, wordt in Jezus manifest: dat God zijn Volk liefheeft, zich met zijn Volk wil verenigen, een van hen wil worden. “Hij raakte hen aan”, zo lezen we in het Evangelie, en dat is voorzeker geen futiel detail. Hoe God bij zijn Volk aanwezig wil zijn, zien we in het Tabernakel dat Israël meetorste, zien we in het Heilige der Heiligen in de Tempel in Jeruzalem, horen we in de stem van de Profeten, leven we in onze ontmoeting met Jezus die ons een weg ten leven toont, voorbij lijden en dood. Zoals we het hoorden in de tweede brief aan Timotheüs: “Nu is zijn genade openbaar geworden door de verschijning van onze Heiland, Christus Jezus, die de dood heeft vernietigd en onvergankelijk leven deed aanlichten.”
Zusters en broeders, vandaag weten wij ons uitgenodigd tot eenzelfde transfiguratie als Petrus, Jakobus en Johannes. Durven wij ons in vertrouwen tot Christus richten, of houden we barrières op van eigenwaan en zelfoverschatting? Groeien wij uit, ontpoppen wij ons, tot de mensen die Hij wil dat we worden, of sluiten we ons op in een cocon van aarzeling, angst en schaamte? Jezus wil dat wij allen getransfigureerde mensen worden, verheerlijktemensen, en dus ook heerlijke mensen. Proeven wij nu reeds van die Transfiguratie, wanneer wij zo meteen tot zijn eucharistische tafel naderen. Amen.
