Opwekking ten leven als aanbod en opdracht

Het evangelieverhaal van vandaag staat bekend als “de opwekking van Lazarus”.

Doorheen het verhaal loopt echter een hele reeks van “opwekkingen” die vanuit eenzelfde grond ontstaan. Niet toevallig zit dit verhaal gevat tussen een klein zinnetje bij het begin (hfdst 10,42) en hetzelfde zinnetje op het einde (hfdst 11,45) De zin luidt: “Veel joden kwamen tot geloof in hem.” Dat “komen tot geloof in hem” slaat op meerdere personages en groepen in het verhaal.

Er zijn vooreerst de leerlingen die Jezus wel volgen maar daarbij ook hun grenzen aangeven. Als Jezus beslist om zijn dode vriend Lazarus op te zoeken, rijst er protest. Betanië waar Lazarus woont, ligt op een boogscheut van Jeruzalem, de plek waar de farizeëen Jezus – en misschien ook zijn volgelingen - willen liquideren: veel te gevaarlijk!  Pas na gesprek met hen, afgerond met “Nu kunnen jullie tot geloof komen” worden de leerlingen opgewekt uit hun angst en besluiten ze bij monde van Thomas heldhaftig Jezus te volgen “om met hem te sterven.”

Er is ook Marta die in haar joods geloofskader “weet” heeft van een opstanding op

het einde der tijden. Jezus breekt dit “weten” open tot een vermoeden van een andere opstanding, een opstanding die nu al een aanvang neemt.

En daarnaast zijn er ook nog een aantal joden waarover Johannes zegt: “Veel joden die gezien hadden wat Jezus deed, kwamen tot geloof in hem.”

Elk van deze “opwekkingen” kent een eigen context en dynamiek maar er loopt een rode draad doorheen: elk van deze personages en groepen komt tot vertrouwen in Jezus. En ieder van hen kan vanuit de eigen ervaring van opwekking de uitspraak van Jezus “Ik ben de opstanding en het leven” zoals Marta beamen met “Ik geloof”. Voor ons, nuchtere westerlingen, is die beaming niet evident.  De toeëigening van Jezus dat hij opstanding en leven is, doet ons eerder de wenkbrauwen fronsen.   Niet enkel omdat het hier al de zevende “Ik ben”-uitspraak is maar meer nog omdat die uitspraken in de Bijbel op God zelf slaan: Hij is degene die IS.   Jezus beroept zich voor deze positionering op zijn Vader. In dit verhaal weerklinkt dit in de dankzegging van Jezus bij het graf van Lazarus: “Vader, ik dank u dat u mij hebt verhoord.” Jezus geeft zo te kennen dat hij voeling heeft met de grond van het bestaan die hij als fundamenteel vertrouwvol interpreteert. Die grond noemt hij “Vader”. Het is die Vader die garant staat voor het leven, het leven dat sterker is dan de dood. Van die fundamentele grondhouding is Jezus een unieke boodschapper. Wie daarin zijn deelgenoot wordt, krijgt te horen: “Wie in mij gelooft, zal leven ook wanneer hij sterft.”

Het verhaal eindigt niet met Jezus die tot Lazarus zegt: “Kom naar buiten”. Het wordt verder gezet tot op vandaag door ieder die in dit fundamentele vertrouwen gaat staan en voor opwekking openstaat en die vandaaruit op zijn beurt tegen anderen die in onvrijheid leven zegt: “Kom naar buiten, kom uit je graf”. 

Die woorden al te vlug uitspreken past echter niet. Het leven zelf draagt leed in zich dat eerst om erkenning vraagt.   Door het te minimaliseren of te negeren raakt de kern van de blijde boodschap eerder verduisterd en wordt opwekking een utopie. Mensen die verstrikt zitten in onvrijheid of angst, die door onrecht, oorlog of armoede nauwelijks levenskansen hebben, voelen het leven vaak aan als een graf, afgesloten met een zware steen.

En soms gebeurt het, soms wordt midden in het leed de grafsteen weggerold. Ik denk hierbij concreet aan het indrukwekkende getuigenis van een Oekraïense vrouw die in de burgeroorlog in de Donbas in 2014 werd verkracht. Ze zegt:

“De vrouw die ik voor 2014 was, ben ik niet meer. Ik wil me sinds 2014 nooit meer aantrekkelijk voelen. Als iemand me zegt dat ik er mooi uitzie, voel ik me erg onaangenaam. Ze hebben in 2014 al het vrouwelijke in mij vernietigd. Maar er is misschien een ander mens geboren, iemand die ertegen wil vechten. Deze nieuwe vrouw, die er is gekomen nadat het gebeurd is in 2014, is er niet meer om te zwijgen en niets te doen. Maar die vrouw is er om ervoor te zorgen dat mijn meisjes, mijn familie nooit datgene overkomt wat mij is overkomen.”

Een “nieuwe vrouw” noemt deze getuige zichzelf, opgewekt door de roeping die in haar leven is gegroeid nl. ervoor zorgen dat niemand dit ooit nog overkomt. Dit getuigenis accapareren als een christelijk getuigenis is oneerlijk.   Of haar geloof haar heeft geholpen, weet ik niet. Maar het gebéurt: dat een mens die is doodgemaakt, de steen wegrolt en tot leven komt.

“Kom naar buiten!”   Jezus roept het ook vandaag naar ons.   Laten we op onze beurt van die roepstem boodschapper worden.