Geestvanwaarheid

We kunnen maar beter op onze hoede zijn voor de informatie die we ontvangen  via radio en televisie, en vooral via sociale media. We worden gewaarschuwd uit te kijken voor “fake news”. Sinds ex-president Donald Trump de term liet vallen bij het begin van zijn ambtstermijn is hij helemaal ingeburgerd geraakt. Te pas en te onpas wordt er mee gegoocheld. Veel helderheid bracht hij niet. Integendeel. Voorzichtigheid en redelijkheid lijken aanbevolen om betrouwbare informatie te sprokkelen.

De lezingen die we vandaag beluisteren zijn afkomstig uit het einde van de  eerste, begin tweede eeuw van onze tijdrekening. Ze houden verband met de geloofwaardigheid van een algemeen gedeelde verwachting in die dagen. Deze betrof een nieuwe tijd die zou doorbreken. Daarin zou de verrezen Christus als teruggekeerde gestalte een centrale rol spelen. Het zou een tijd zijn waarin gerechtigheid en vrede een centrale plaats hebben. Naarmate de tijd verstreek kwam deze verwachting steeds meer onder druk te staan. De term “fake news” was nog niet in omloop, maar de verwarring over het uitblijven van de nieuwe tijd was toen al voelbaar. Zou vertrouwen dan toch ingehaald worden door achterdocht en - wie weet – door ongeloof!

In de drie lezingen is er sprake van vertrouwen. Dit vertrouwen wordt ontleend aan de geest van God als werkzame kracht in de geschiedenis. Deze werkzaamheid is niet zonder meer vast te stellen. De geschiedenis is ambivalent. Ze kan verschillend begrepen en geïnterpreteerd worden. Vertrouwen leeft bij gratie van overgave. De verleiding dat het om fake news gaat is reëel. Jezus’ leerlingen maken weer eens een crisis mee sinds hij zijn goede boodschap kwam brengen. Jezus is niet in staat geweest om aan het rijk Gods concreet gestalte te geven. Althans niet op de manier waarop mensen het verwachtten. Zijn kruisiging werd bovendien mogelijks gezien als een afwijzing door God. Zo heet het toch in het boek Deuteronomium “Vervloekt is ieder die aan een paal hangt” (Deut. 21,23).  

In het evangelie van Johannes horen we hoe Jezus afscheid neemt van zijn vrienden. Hij belooft hen niet verweesd achter te laten. Hij zal zijn geest zenden. Een geest van herinnering. Het levensverhaal van Jezus mag niet verloren gaan. Hij heeft namelijk zelf, met eigen handen en woorden, iets zichtbaar gemaakt van die verwachte wereld. Hoe klein en bescheiden ook, hij zet toch maar de hele wereld ondersteboven. Zijn charisma is onoverwinnelijk. Dat inzicht breekt door bij zijn volgelingen. Zij beseffen dat Jezus gedreven was door de geest van God die een onuitwisbaar spoor heeft nagelaten Diezelfde geest zet zich door in de vroege geloofsgemeenschappen. Zij hebben Jezus’ woorden ter harte genomen, niet alleen met de mond beleden, maar metterdaad in praktijk gebracht (Joh. 14, 15)-21)

Die geest inspireert tot een eigen levensstijl. Daarover horen we in de lezing uit de Handelingen van de apostelen. We horen het enthousiasme dat Filippus in Samaria bewerkstelligt. Mensen worden bevrijd van onreine geesten. Ze voelen zich opgenomen in een gemeenschap waar zorg gedragen wordt voor elkaar. Het zijn tekenen van de nieuwe tijd die gestalte krijgt. “Nieuwe mensen” met een “nieuwe geest”. Ze worden bewogen door de geest die ook Jezus dreef.  Niet op zichzelf gericht maar betrokken op de mensen die op de een of andere wijze in nood verkeren. (Hand.8).  In een wereld waar zoveel fake news mensen in ontbering dood zwijgt, onrecht wegmoffelt, de schijn ophoudt dat het leven één feest is, kan de geest van Jezus gevoelig maken voor de mogelijkheden tot solidariteit die binnen ons bereik liggen.

De lezing uit de eerste Petrusbrief bevat de uitdaging voor Jezusvolgelingen het gesprek aan te gaan met mensen die niet tot de eigen gemeenschap behoren. De geest kan niet inspireren tot een gevoel van meerderwaardigheid. Veeleer inspireert de geest tot respectvolle dialoog met mensen die op verschillende wijzen op zoek zijn naar de zin en betekenis van het leven. Daarvan had Paulus  reeds een indringend voorbeeld gegeven toen hij de boodschap van Jezus in de hele wereld wilde bekend maken. Geloof is zeker een zaak van het hart en van overgave maar het kan de rede niet veronachtzamen. Gelovigen moeten ook in staat zijn op een redelijke wijze verantwoording af te leggen van hun geloof. (1 Petr 3). Ook dat is een uitdaging die de hele geschiedenis door van kracht blijft.

De wederkomst van Christus is geen spektakelstuk waardoor we probleemloos overstappen in een nieuwe wereld. Zijn komst is veeleer een geschenk in ons hart en aan onze handen waaraan we binnen de ruimte van ons leven gestalte kunnen geven.