Het heeft even geduurd vooraleer ik vat kreeg op de lezingen van vandaag, van Jeremia en Matteüs, vooral dan op hoe we die oude teksten kunnen toepassen in ons leven. Eigenlijk is het naar aanleiding van een moeilijke situatie die ik onlangs voorgelegd kreeg, dat de inhoud van de lezingen mij duidelijker werd. En dat op een indringende manier.
Even die situatie beschrijven. Een vrouw kwam mij opzoeken voor een gesprek over het alcoholisme van haar man. Zij had er nog met niemand anders durven over spreken; het probleem rechtstreeks met haar man bespreekbaar maken, daar was ze nog het meest bang voor. Maar evenzeer was zij er zich innerlijk van bewust dat ze iets moést doen, dat ze niet langer kon zwijgen, want ze bleef haar man graag zien. Indien ze haar vrees niet zou overwinnen om de confrontatie aan te gaan, zo wist ze, zou de man zelf én hun relatie uiteindelijk definitief ten onder gaan. De vrouw vroeg mij om raad. Wat moet ik toch doen? Eerst wist ik niet wat zeggen, maar toen bedacht ik dat zij haar liefde voor haar man uitdrukkelijk ter sprake had gebracht, en ik zei zoiets als: “je ziet je man graag, laat dàt jou kracht geven om die eerste stap te zetten, om te durven spreken, en in vertrouwen aan jezelf te zeggen: ik doe het, kome wat komt.”
Iets gelijkaardigs vind je in de lezingen van vandaag. Moeten spreken, ook al wordt het je niet in dank afgenomen. Openbreken wat in een kramp vastzit, ook al kan dat agressie tot gevolg hebben. Openbaar maken wat verborgen is, ook al is dat bedreigend. Naar woorden zoeken om uit te spreken wat onzegbaar is, ook al doet het pijn voor wie aangesproken wordt, en al maakt het wie zelf het woord heeft genomen, nog kwetsbaarder. Zo staat de profeet Jeremia voor een dilemma. Als hij het volk aanklaagt, wordt hij bespot en vervolgd, maar zwijgt hij, dan wordt hij door een inwendig vuur verteerd. Ook de leerlingen in het evangelie worden uitgezonden om zonder vrees te preken, ook al staan ze sterk onder druk.
Het is natuurlijk zo, dat de vrijheid van meningsuiting, die in België wettelijk gewaarborgd is via artikel 19 van de Grondwet, ten tijde van Jeremia en van Jezus en de jonge Kerk, gewoon nog niet bestond. Maar, zo kan men zich afvragen, waar haalt Jeremia dan de moed én het motief vandaan om wel te durven spreken? Wij vinden het antwoord op die vraag in de sterke tekst vlak vóór de lezing van vandaag. Daar horen we hoe Jeremia worstelt met zijn roeping. God vraagt hem het onrecht aan te klagen. Maar als hij dat doet, wordt hij belachelijk gemaakt en uitgescholden. Daarom zegt hij: ik stop daarmee. Maar dan voelt hij in zijn binnenste een brandend vuur, namelijk dat hij zo geraakt is dat hij niet kan zwijgen. En hij beslist: beter toch mijn mond opendoen en uitgescholden worden, dan te blijven zitten met die innerlijke brandende aandrang. Hij neemt die beslissing omdat hij er diep van overtuigd is, omdat hij gelooft, omdat hij er vertrouwen in heeft, dat God hem niet in de steek zal laten wanneer hij Gods woord naar buiten brengt.
Iets gelijkaardigs vinden we ook in het evangelie. Ook de leerlingen zullen ondervinden dat men hen als lastposten zal beschouwen als zij in het openbaar over Jezus Christus spreken. Tot drie keer zegt Jezus: “Weest niet bang”. Hoe dan ook moet je niet bang zijn voor de mensen rondom jou die in jou een bedreiging zien. Weest niet bang voor degenen die willen dat het verborgene verborgen blijft (want iets dat verborgen blijft, kan geen kwaad). Wat ik jullie van persoon tot persoon heb toevertrouwd en waar je nu persoonlijk van leeft, zegt Jezus, maakt dat bekend. Schreeuwt het desnoods uit. Weest ook niet bang voor wie denken dat ze met de fysieke uitschakeling van iemand, zijn of haar geloof zomaar onderuit kunnen halen. En vooral weest niet bang omdat jullie van jezelf denken dat jullie maar zijn zoals de mussen, die niet veel opbrengen. Jullie zijn belangrijk voor God. Hij komt op voor jullie, meer zelfs, Hij vereenzelvigt zich met jullie. Hij ziet jullie graag.
Zo ben ik terug bij mijn begin. De liefde van de vrouw voor haar man is de innerlijke drijfveer om haar vrees te overwinnen en de stap te zetten naar een gesprek over zijn alcoholisme. Is het niet een gelijkaardige sterke liefde die Jeremia en de leerlingen van Jezus de moed geeft om te spreken? Ook wij hier worden opgeroepen onze liefde brandend te houden en van daaruit onze schrik, onze vrees, onze angst te overwinnen en moeilijke situaties aan te durven. Laten we daarvoor de hulp van hierboven vragen én tegelijk elkaar ondersteunen. Amen.
