Het zijn dreigende woorden die we te horen krijgen. Zowel bij de profeet Jesaja als bij Matteus. Ze hebben het over een wijngaard. In de bijbel heeft de wijngaard een uitgesproken symbolische betekenis. De wijngaard is de plaats waar geliefden elkaar vinden, het is de plek waar mensen in vreugde en warmte samen zijn.
Wij hebben dan wel geen wijngaard in onze tuin. Maar we hebben wel kansen om elkaar te vinden in vriendschap en verbondenheid. Altijd al zoeken mensen liefde en genegenheid bij elkaar. Het geldt in de relatie van mens tot mens, in onze families, onze werksituatie, ons sociaal leven. Sommigen leggen gemakkelijk relaties, anderen hebben het er lastig mee. Dat heeft niet alleen met temperament te maken. Er zijn ook structuren die een belangrijke rol spelen. Zoals de sociale klassen. Je hoort je te gedragen zoals het past bij je klasse. Er zijn gedragscodes, al dan niet uitgesproken. In de zakenwereld, het onderwijs, het uitgangsleven, de kerk. Er zijn heel wat verborgen regels en geheime afspraken die zowel het maatschappelijk als het kerkelijk leven sturen.
Het is van alle tijden. Het is het geval bij Jesaja: het gedrag van de inwoners van Jeruzalem is niet te verdragen. Arrogantie en zelfgenoegzaamheid bepalen de relaties. Er zijn mensen die zich onaantastbaar wanen. Verheven boven alles en iedereen. Dat gaat regelrecht in tegen de basiswaarden van hun religieuze traditie. Huisjesmelkers gaan ongebreideld hun gang, bedelaars en vluchtelingen worden als het vuil van de straat aan hun lot overgelaten. Vandaar de verontwaardiging van de wijngaardenier. Zijn reactie is geen willekeur. Maar hij verdraagt geen onrecht, geen miskenning van eenvoudige mensen.
Het geldt ook voor de kerk. God zij dank weten we dat de kerk als instituut niet hetzelfde is als de kerk als gemeenschap van gelovigen. Het maakt namelijk alle verschil. Of het gaat om een instituut gebouwd op macht dan wel op mensen die samenkomen om zich te inspireren aan het evangelie. De geloofsgemeenschap heeft dan ook het recht en de plicht aan te klagen waar en wanneer het instituut enkel haar eigen belangen behartigt. De voorbije weken zijn we er nog maar eens openlijk e, bijzonder pijnlijk mee geconfronteerd geweest. De basiswaarden van de christelijke traditie worden gewoon met voeten getreden als het er om gaat het instituut te redden. Het is al zo vaak gebeurd. De verontwaardiging van de wijngaardenier is geen willekeur. Hij zal de wijngaard aan anderen toevertrouwen die wel vruchten voortbrengen.
Reeds voor het schandaal van de Belgische kerk zo duidelijk aan de oppervlakte is gekomen heeft paus Franciscus een aantal suggesties gedaan voor een nieuwe gestalte voor de kerk. Eén daarvan is kerk als veldhospitaal. Vandaag actueler dan ooit. De kerkelijke tempel is in elkaar gezakt en laat enkel puin over. Na de aardbeving die zich heeft voorgedaan zijn er vele gewonden die moeten verzorgd worden. Het veldhospitaal gelijkt op een soort tentenkamp. De uitdaging luidt dat we leren leven in tenten. Zonder franjes en tierlantijntjes, zonder verborgen agenda’s of geheime intriges, maar afgestemd op de kern van de zaak. Dat we ons samen geroepen weten als “mensen van de weg”. Zo werden de eerste christenen genoemd. Mensen die samen zoeken hoe het evangelie kan worden waargemaakt in de steeds veranderende wereld waarin we leven.
De eigenaar van de wijngaard uit de parabel is vertoornd. Je zou voor minder wanneer je eigen zoon wordt vermoord. Het is het beeld van Jezus die gekruisigd wordt. En hen die ook vandaag gekruisigd worden. Wie het spoor van Jezus wil volgen, weet dat gerechtigheid en barmhartigheid centraal staan. De wijngaard staat symbool voor een plek waar ieder mens tot zijn/haar recht komt. In het veldhospitaal hebben de gewonden als eerste recht op verzorging. Moge het de geborgenheid en de warmte van de wijngaard waar maken.
