Eindelijk is er even een pauze in de oorlog tussen Israëli’s en Palestijnen. Even ademhalen te midden van zoveel geweld overal in de wereld. Maar vandaag geeft het ons even een moment van rust. Laat het toch stoppen, al dat geweld. Er is al zoveel geweld in de wereld, geweld zonder maat en zonder onderscheid, maar als een vicieuze cirkel zonder uitzicht.
De menselijke soort lijkt de meest wreedaardige in de hele dierenwereld. Tegelijk behoort de mens tot een soort die als geen ander in staat is tot medeleven en compassie. Ook vandaag is dat het geval. Er is niet alleen de inzet van zoveel artsen zonder grenzen die zich over zoveel slachtoffers ontfermen. Het medeleven blijkt ook uit de talloze demonstraties van mensen die een andere wereld willen. Een wereld in vrede. Het is hopen dat het onmogelijke toch gebeurt.
Is dat misschien de boodschap van de parabel van het laatste oordeel die we lazen. Alsof we voor een rechtsgeding worden uitgedaagd om partij te kiezen. De schapen aan de rechterhand de bokken aan de linkerhand. Het is toch een beetje simplistisch. Alsof er twee categorieën mensen bestaan die de belichaming zijn van het goede of het kwade.
Het leven is toch wel wat complexer dan het wordt voorgesteld in deze parabel. De meeste mensen passen in geen van beide categorieën. Er bestaat geen absolute maagdelijkheid. We zijn veeleer een ingewikkelde combinatie van filantropie en eigenbelang. We doen waarschijnlijk nauwelijks iets uit pure filantropie. Er is altijd wel wat eigenbelang mee gemoeid. En omgekeerd. Ondanks alles houden we min of meer rekening houden met de ander, en met het algemeen belang. Wij zijn geen zuivere engelen en evenmin baarlijke duivels.
Toch blijft de vraag naar de betekenis van de beeldspraak! Waarom die radicale scheiding tussen schapen en bokken terwijl we toch weten dat het leven veel complexer is? Het beeld wil ons inprenten dat ook wij nù voor een keuze staan. Want goed en kwaad zitten ook in onszelf. We moéten keuzes maken. Het hoort bij onze menselijke vrijheid. We kunnen zélf keuzes maken die helpen het goede te bevorderen, het kwaad zo goed mogelijk te beheersen.
Daarover gaat die parabel toch. Hij confronteert ons met de vraag wat we waardevol vinden en waarvoor we willen kiezen! Het gaat over onze verantwoordelijkheid. En die verantwoordelijkheid begint met de relatie van mens tot mens. De vraag wordt reeds gesteld op de eerste bladzijde van de bijbel. De eerste kinderen van Adam en Eva, Kaïn en Abel, staan elkaar naar het leven. Waar is je broeder Abel? Ben ik soms de hoeder van mijn broeder? De vraag keert vandaag terug. Waar was je toen ik hongerig of naakt was? Wat je voor de minste van mensen heb gedaan, heb je voor mij gedaan. Het gaat er om wie je geweest ben in relatie tot je medemens. Het is de enige norm. Dat is niet gebonden aan een of andere religie of levensvisie. Dat gaat alle mensen aan.
Het zijn niet zelden kleine kwetsbare mensen die het vuur aan de lont steken. Die anderen warm maken om mee te doen. Ik denk aan Greta Thunberg, die zoveel jaar terug in haar eentje de vlam van haar overtuiging deed overslaan op zoveel anderen. Zij heeft een belangrijke bijdrage geleverd in het bewustzijn dat we thans met zijn allen delen. Met name dat wij mede verantwoordelijk zijn voor het overleven van onze planeet. Die overtuiging is bedreigd. Er is namelijk het nuchtere realisme dat zegt dat er niets nieuw is onder de zon. “Kijk naar de geschiedenis”, heet het. Inderdaad, en dan zie je dat de hoop sterker is. Want hoop overstijgt de rationele nuchterheid Er is wél iets nieuws onder de zon.
We kunnen ook vooruit kijken, de toekomst tegemoet. We kùnnen meewerken aan een cultuur van verbondenheid wereldwijd. Een cultuur van vertrouwen dat het goede in ieder mens sterker is dan het kwaad.
