‘Hoe kan je geloven dat de Messias is gekomen? Kijk naar onze wereld, die is toch niet verlost?’
Het zijn vragen van Abraham Wenger. Een Antwerpse jood die twee en een half jaar Auschwitz overleefd heeft ‘dank zij’ het werken in de nachtploeg van Birkenau. De enige langdurige gevangenen die Auschwitz overleefden waren de dwangarbeiders van de nachtploeg omdat de bewakers ’s nachts te moe waren om de gevangenen te geselen.
Hoe kan je geloven dat de Messias is gekomen? Kijk naar onze wereld, die is toch niet verlost?
Kijk naar de vele oorlogsgebieden, kijk naar Gaza waar in naam van Israëls nationale veiligheid en met misbruik van de joodse geschiedenis het Palestijnse volk geslachtofferd wordt op het altaar van geopolitieke en economische belangen.
Hoe kan je geloven dat de Messias is gekomen?
Het zijn ook de vragen van de mensen voor wie Lucas zijn evangelie schrijft. Is Jezus de Messias die het joodse volk verwacht? Waarom heeft hij hen dan niet bevrijd van de Romeinse bezetter, van het militaire geweld, van de economische uitbuiting? Van de zogeheten Pax Romana? Waarom worden zij op vele plaatsen vervolgd voor hun geloof? De maatschappij waarin ze leven is niet ten goede veranderd. Integendeel, het Romeinse leger heeft de joodse tempel met de grond gelijk gemaakt en vele joden gedood of tot slaaf gemaakt en gedeporteerd.
Onze wereld is toch niet verlost? Hoe kan je dan geloven dat de Messias is gekomen?
Het antwoord van de evangelist Lucas laat er niet de geringste twijfel over bestaan. Vanaf de eerste regels van zijn evangelie toont hij ons een vreugdevol licht dat schijnt in de diepe duisternis die over het leven van zoveel mensen hangt. Hij stelt ons een andere vraag: Kijk hoe licht zichtbaar wordt in de warme ontmoeting van zwangere vrouwen; zie het licht in de wonderlijke ontmoetingen met engelen en herders. En zie vandaag het licht in de bijzondere ontmoeting van een joods gezinnetje met Simeon en Hanna. In de eerste hoofdstukken van het evangelie van Lucas wordt het licht muziek in de vele prachtige lofzangen voor de Eeuwige. Muziek van dankbare vervulling : het Magnificat van Maria, de lofzegening van Zacharias en de lofzang van Simeon.
Nu laat U Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals U hebt beloofd.
Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die U bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen
En dat tot eer strekt van Israël uw volk.
Dit gebed werd de eeuwen door getoonzet door vele grote componisten en die muziek werd opnieuw licht en troost en uitzicht voor talloze mensen in donkere tijden.
Het is ook het avondgebed waarmee de monniken hun dag neerleggen en vertrouwvol de nacht in gaan.
Wat een eenvoudig en vertederend verhaal laat Lucas ons vandaag horen! Simeon en Hanna zijn oud. Ze zijn opgegroeid met de belofte van een Messias, een bevrijder. Deze twee bijzondere mensen belichamen de verwachting en het vertrouwen van het ganse joodse volk. Simeon, de vrome en wetsgetrouwe man vertegenwoordigt de Thora, Hanna wordt uitdrukkelijk een profetes genoemd. Wet en Profeten herinneren telkens weer aan de belofte van heil ooit aan Abram gedaan. Een belofte die we in de eerste lezing hoorden. Simeon en Hanna doen al heel lang trouw dienst in de tempel. Na hun jarenlange opgebouwde levenservaring weten zij wat het leven hen gegeven heeft en wat het hen niet gegeven heeft. Het is mooi hoe ze niet in het verleden leven hoewel hun hoge leeftijd alle aanleiding geeft om louter naar dat verleden te kijken. Hun verleden is immers veel groter dan hun toekomst. Toch zien ze vooruit. Hun verwachtingsvol uitzien werd door de leeftijd niet uitgeblust. Ze koesteren een toekomstvisioen. Ze hebben de hoop niet opgegeven en blijven moedig uitzien naar bevrijding. Het gaat hen niet om hun persoonlijke toekomst. Ze zijn gericht op perspectief voor het ganse volk.
Maria en Jozef voltrekken een heel gewoon ritueel wanneer ze Jezus in de tempel komen opdragen. Een klein en kwetsbaar kind omringd door de liefde van zijn ouders. Het lijkt alsof dit pril en weerloos leven het bestaan van het ganse volk weerspiegelt. Simeon en Hanna zouden de grootouders kunnen zijn. Zij zien wat niet te zien is. Verleden, heden en toekomst worden samengebald in een groot gebaar van zegen over dit gezin. Nieuw en bevrijd leven mag beginnen.
Toch is dit verhaal meer dan zoet sentiment. Simeon laat op zijn vreugdevolle lofzang een waarschuwing volgen:
‘ Dit kind zal een teken zijn dat betwist wordt en zelf zult u als met een zwaard doorstoken worden. Zo zal de gezindheid van velen aan het licht komen.’
Lucas laat bij het begin van zijn evangelie de oude wijze Simeon vertellen wat die Jezus, dat nu nog weerloze kind, zal betekenen.
Als Jezus de Messias wordt dan zal hij teken van tegenspraak zijn. Niet iedereen zal hem als Messias herkennen. En niemand die hem nabij is zal gespaard blijven van lijden. Deze Messias wordt zelf niet gespaard maar toont wie hem wil volgen een weg doorheen de duisternis van ons bestaan.
Dit prachtige evangelieverhaal werd begin deze maand verrassend actueel. In Leuven vond een bijzondere rechtszaak plaats. Een assisenproces met volksjury voor de ontvoering, foltering en moord op 3 Belgische missionarissen, 40 jaar geleden in Guatemala. Misdaden die gerechtelijk niet verjaren omdat ze beschouwd worden als misdaden tegen de menselijkheid en exemplarisch zijn voor de gewelddadige repressie op ontelbaar veel Guatemalteken. Toen de dochter van één van de kroongetuigen, haar vader na afloop feliciteerde voor de vele jaren onafgebroken inzet om recht te doen aan al die slachtoffers deed ze dat niet met woorden maar ze toonde hem op haar smartphone de foto van zijn kleinkind, een baby van 10 maanden oud. Een kind dat onbevangen de wereld inkijkt. Een blik waaruit enkel vertrouwen spreekt en de vanzelfsprekende verwachting dat er liefdevolle zorg zal zijn.
Mogen we dit vertrouwen waarmaken voor de kinderen die op één of andere wijze op onze weg komen. Mogen we het licht dat in ons leven is gekomen, blijven zien en tonen. En zo trouw worden aan de belofte van heil voor allen.
