“Alles begint bij luisteren”. Zo klinkt het steevast als aankondiging van het VRT radionieuws in Vlaanderen. Luisteren vergt aandacht. Kritische aandacht. Fake news loert om elke hoek. Betrouwbare informatie is van kapitaal belang. Het richt ons leven in de richting van de hoop of van het cynisme.
“Alles begint bij luisteren”. Het klinkt als een uitnodiging. Laten we goed luisteren naar wat gezegd wordt. Allerlei berichten worden over ons uit gestrooid. Sommige maken ons blij, andere verdrietig of opstandig. Wat het ook zij, het is belangrijk open te staan en alert te blijven. In deze weken voor Kerstmis willen we in geen geval de positieve nieuwsberichten aan ons laten voorbijgaan. Het hoeft niet spectaculair te zijn. Misschien is die gewone dagelijkse stem het beluisteren waard.
“Alles begint bij luisteren”. Het kon een sleutelwoord zijn dat afkomstig is uit het joodse geloof. Alle grote figuren uit de joodse geschiedenis zijn gekenmerkt door hun luisteren. Abraham, de vader van alle gelovigen gaf gehoor aan een roepstem zonder te weten waar het hem zou voeren. Mozes wordt geroepen om naar de farao te gaan en de uittocht uit Egypte af te dwingen. Hij heeft de jammerklachten van zijn volk gehoord. Het luisteren naar de stem die diep in hun geweten weerklinkt hebben ze ervaren als richting voor hun leven. Vandaag beluisterden we de stem van de profeet Natan. Hij roept koning David op niet te wanhopen omdat hij er niet in slaagt een tempel te bouwen voor Jahwe. Hij roept de tocht door de woestijn in herinnering. De toekomst is niet gelegen in macht, of grote allure, maar in vertrouwen aan de stem die mensen horen in de woestijn. Jahwe gaat mee door de woestijn.
Het Sjema Israel, Hoor Israel, is het gebed dat iedere jood dagelijks bidt om zijn leven open te stellen voor wat op hem afkomt. Luisteren is open staan voor wat komt. Wie luistert schenkt aandacht aan wie hem aanspreekt: het is de stem van de ander, de medemens met wie ik verbonden ben. In die openheid en luisterbereidheid staat de gelovige.
“Gehoor geven” is ook de manier waarop Maria, zoveel later, zich afstemt op de stem die haar overkomt. Een engel spreekt haar aan: in jou, Maria, zal de hoop van Israël oplichten. De wonderlijke boodschap dat ze zwanger zal worden is geen mirakelstuk. Kunstenaars hebben begrepen dat ook in dit gebeuren “luisteren” een centrale plaats inneemt. De veelvuldig afgebeelde boodschap van de engel aan Maria wordt door de Brugse schilder Pieter Pourbus (1524-1584) op een bijzondere wijze weer gegeven. Het moment dat de heilige geest in de gedaante van een duif wordt voorgesteld schildert hij als een lijn van de duif naar het oor van Maria.
Zwanger door luisteren. Nieuw leven door gehoor te geven. Ook vandaag is het een uitdaging voor ons. Er is veel wat we horen wat ons bezwaart. Soms worden we angstig en kruipen we terug in onze schulp. Met kerstdag vertrouwen we ons toe aan een pasgeboren kind : een onooglijk lichtje in de duisternis die ons dreigt te overmeesteren. Een kind dat geboren wordt. Laten we ook oog hebben voor die hele kleine lichtjes die we ook vandaag kunnen ontdekken wanneer we goed luisteren naar de hoop die diep in ons leeft. Het licht, hoe bescheiden ook, kan niet gedoofd worden.
Maria heeft zich open gesteld voor de boodschap die ze mocht ontvangen. “A child will be born”. Alles begint bij luisteren. Morgen kerstdag verwelkomen we een schreiende baby in ons midden.
