Over Jezus is veel beweerd, en veel in twijfel getrokken. Wie alle bronnen samenneemt, kan echter alvast om één waarheid niet heen: Jezus was een rondtrekkende predikant, die in de eerste eeuw van onze jaartelling Joden én heidenen wakker schudde met zijn boodschap van een op handen zijnd Rijk Gods. We hoorden dit de voorbije zondagen; we hebben het vandaag gehoord. Jezus vertelt parabel na parabel opdat de kern van zijn boodschap tot ons zou doordringen.
De laatste weken gaat het in het evangelie telkens weer over een of andere boer die zijn veld bezaait, en wat hij allemaal tegen komt. Vandaag klinkt het zelfs een beetje link: er is sprake van een vijand die probeert de oogst om zeep te helpen. Maar, en toch merkwaardig : de boer luistert helemaal niet naar de wijze raad die ervaren mensen hem in het oor fluisteren: doe daar toch iets aan, grijp in. Neen, niets daarvan.
Bestaat er een mooier beroep dan dat van de zaaier, zoals dit ons vandaag wordt voorgesteld in het Evangelie? Vanuit de hemel zaait God te allen tijde en bij elk weer. Al heeft Hij zo zijn uitverkoren grond: het hart van iedere mens. Het hart is een wonderlijk maar complex orgaan. Het is gevormd en getekend door het leven van elkeen.
Er moet van Jezus en zijn boodschap een aanstekelijke kracht zijn uitgegaan, iets wat mensen heel diep beroerde en vervulde met nieuwe hoop en moed. Dat is de grondtoon die op dit feest doorklinkt. Pinksteren was in oorsprong een oogstfeest. De eerste vruchten van de grond werden geofferd aan de gever van alle leven. Die eerste vruchten van Jezus’ leven vinden we vandaag bij de leerlingen van Jezus. Zij staan op om het leven van Jezus op hun manier verder te zetten. Welk een contrast met de sfeer die we proefden in de eerste reacties na Jezus’ dood. De Emmaüsgangers gaan terug naar huis, bedrukt en ontgoocheld. “Wij hadden zo gehoopt” zeggen ze.
In die tijd zei Jezus: “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: wie niet door de deur, maar langs een andere weg de schaapskooi binnengaat, hij is een dief en een rover.
En zie, twee van hen gingen diezelfde dag naar een dorp, dat ongeveer twee uur gaans van Jeruzalem ligt, genaamd Emmaüs. En ze spraken met elkaar over alles wat voorgevallen was. En het geschiedde, toen ze zo spraken en met elkaar van gedachten wisselden, dat Jezus zelf zich bij hen voegde en met hen meeging. Maar hun ogen waren niet bij machte hem te herkennen. Hij sprak echter tot hen: Wat zijn dat voor zaken, die jullie onderweg met elkaar overleggen? En ze bleven staan, met sombere gezichten. En de een, Kleopas genaamd, antwoordde en sprak tot hem: Bent u de enige onder de vreemden in Jeruzalem, die niet weet, wat daar in deze dagen is gebeurd? En hij sprak tot hen: Wat dan? En zij zeiden tot hem: Dat met Jezus van Nazareth, die een profeet was, machtig in werk en woord voor God en het hele volk; hoe onze hogepriesters en de oversten hem hebben overgeleverd om hem ter dood te veroordelen en hem gekruisigd hebben. Wij hoopten evenwel, dat hij het was die Israël verlossen zou. Maar met dit al is het nu al de derde dag, dat dit gebeurd is. Ook hebben enkele vrouwen uit ons midden ons hevig doen schrikken; zij waren in de vroegte bij het graf geweest en hadden zijn lichaam niet gevonden, en zijn toen komen zeggen, dat ze een verschijning van engelen hadden gezien die zeiden dat hij leeft. En sommigen van ons zijn naar het graf gegaan en hebben het zo bevonden als de vrouwen hebben gezegd; maar hem zagen ze niet. En hij sprak tot hen: 0 jullie dwazen, tragen van hart om niet te geloven alles wat de profeten gesproken hebben! Moest de Christus dit niet lijden om in zijn heerlijkheid in te gaan? En toen begon hij bij Mozes en alle profeten en legde hun uit, wat in al de Schriften over hem gezegd was. En ze naderden het dorp, waar ze heen gingen. En hij deed alsof hij verder wilde gaan. En ze nodigden hem met aandrang uit en zeiden: Blijf bij ons; want het wordt avond, en de dag loopt al ten einde. En hij ging binnen om bij hen te blijven. En het geschiedde toen hij met hen aan tafel zat dat hij het brood nam, de zegen uitsprak, het brak en het hun aanreikte. Toen werden hun ogen geopend, en ze herkenden hem. En hij verdween uit hun midden. En ze zeiden tot elkaar: brandde ons hart niet in ons, toen hij onderweg met ons sprak en ons de Schriften opende? En ze stonden op en keerden op datzelfde uur terug naar Jeruzalem en troffen de elf bijeen én die bij hen waren; en die zeiden: de Heer is werkelijk opgestaan en aan Simon verschenen. En zij vertelden, wat er onderweg was gebeurd en hoe hij door hen herkend werd, toen hij het brood brak.
Is de verrijzenis vooruitkijken naar wat nog komen moet, nu niet, maar pas later, veel later. Is het hopen op wat we nog niet zien ? Is het een soort vertrouwen dat er nooit meer zoiets als ‘dood’ zal zijn, ook al gaan we onvermijdelijk dood en volgt er dan een grote stilte ?
Wie snel wil weten of een boek iets voor hem of haar is, bladert door naar het einde, tot aan het besluit. Daar balt de auteur immers zijn gedachten samen, verwoordt ze nog eens op een andere manier, recapituleert, onderstreept de kern, zet de puntjes op de i. Dat is ook wat Beloken Pasen wil zijn: beloken betekent besloten; Beloken Pasen dus als het besluit van het Paasoctaaf, als een résumé van wat Pasen is. Het was dan ook geenszins willekeurig toen de heilige paus Johannes-Paulus II in het Jubeljaar 2000 besloot déze zondag na Pasen uit te roepen tot zondag van de Goddelijke Barmhartigheid. Hiermee gaf hij aan dat de Goddelijke Barmhartigheid de leessleutel is van het ganse Paasgebeuren.
Nergens in het evangelie wordt verteld dat Jezus “gezond en wel” uit het graf is gestapt. Paasgeloof heeft niets te maken met het tot leven wekken van een lijk. Het zijn de schilderijen die ons hebben misleid. Vaak geven ze Jezus zelfs een overwinningsvlaggetje in de hand. Het paasgeloof gaat niet over een terugkeer uit de dood. Er is na de dood geen weg terug. Het paasgeloof zegt dat de dood geen eindpunt is. Er is meer. Er is een “verder”. Er is een leven bij God dat ons leven en onze dood niet ontkent, maar overstijgt. Een leven bij God dat hier en nu begint, in dit leven.
Vandaag gedenken wij de kruisdood van Jezus van Nazareth. Het kruisbeeld is het centrale symbool in de christelijke geloofsbeleving. Zelfs in het brede maatschappelijke leven heeft het eeuwenlang een vanzelfsprekende plaats gehad. Zoals het ook het geval is met de kerkgebouwen. Het is nog maar sinds enkele decennia dat religieuze symbolen hun plaats in officiële publieke gebouwen moeten prijs geven. Dat is begrijpelijk. Niet alleen omwille van de multireligieuze realiteit van onze huidige samenleving, maar vooral omwille van het geseculariseerde karakter van de wereld waarin wij leven. En we mogen toch ook niet vergeten dat er van in het begin tegenstand geweest is ten aanzien van de Jezusbeweging. Zo is er een veelzeggende muurtekening uit de eerste eeuwen die weergeeft hoe de beschaafde Grieken en Romeinen dachten over de mensen die deze Jezus in ere hielden. Het gaat om een spotprent die gevonden is op één van de muren van het keizerlijk paleis in Rome. Het stelt een mannetje voor dat met opgeheven handen bij een gekruisigde figuur staat met een ezelskop, compleet met ezelsoren. Daaronder staat geschreven : “Alexamenos aanbidt zijn God” . Het beeld wil vooral minachting en misprijzen uitdrukken voor de volgelingen van deze gekruisigde Jezus.
Vandaag opent het Paastriduum met het zogeheten “laatste avondmaal”. Voor het laatst is Jezus samen met zijn vrienden. Hij vat zijn leven nog eens samen door een voorbeeld van totale dienstbaarheid. De meester gaat voor zijn leerlingen door de knieën. Hij wast hen de voeten. Het werk van een slaaf. Zijn woorden en gebaren worden nog niet begrepen. Petrus protesteert. Breken en delen van brood en beker brengen een heilige onrust. Voor eenieder die volgeling van Jezus wil zijn wordt het een gevaarlijke herinnering.
