Kom achter Mij aan

Simon, Andreas, Jacobus en Johannes. Zeg maar: Mon, Dries, Jacques en Johan, vier doodgewone mensen. Soms doet men het voorkomen alsof Jezus zijn apos­te­len ging zoeken in de marge van de samenleving. Dat geldt misschien voor de tollenaar Mattheüs, maar niet voor Mon, Dries, Jacques en Johan. Die vissers waren lang niet onbemid­deld. Misschien geen grote onderne­mers, maar in ieder geval wel KMO-ers. Het familiebe­drijf dat vader Zebedeüs had opge­bouwd, mocht er wezen. Jacques en Johan werkten in de zaak, en mis­schien nog andere gezinsleden. Daarnaast hadden ze ook nog arbeiders in dienst. De Zebedeüssen waren mensen met een zekere sociale status. Om maar aan te geven dat Jezus tot ieder van ons kan zeg­gen: "Kom achter Mij aan".

“Ze lieten alles vallen en volgden Jezus”. Het lijkt wel een impulsieve, weinig door­dachte beslis­sing. Je verwacht dat niet zo direct van hard werkende mensen met enige com­mer­ciële spirit. Mis­schien loopt onze evangelist Marcus hier een beetje te hard van stapel. Want elders zijn er aanduidingen dat de aposte­len niet ‘zonder meer’ have en goed in de steek lie­ten maar dat ze hun beroepsbe­zighe­den hebben voort­gezet. Dat hoeft niet in tegenspraak te zijn met "Kom achter Mij aan". De meeste mensen die Jezus willen volgen hebben een job, een huishouden, zijn getrouwd en hebben kinderen. Jezus spreekt mensen aan op straat, thuis of op het werk, niet om ze daar weg te halen maar omdat 'achter Hem aan komen' juist dáár moet gebeuren.

Licht voor alle volkeren

De evangelist Mattheüs schreef zijn evangelie in Noord Galilea of Zuid Syrië voor een gemengde groep van Joodse en heidense bekeerlingen. Alhoewel zijn uitgangspunt het Jodendom was, was zijn bekommernis aan te tonen dat deze Jezus en zijn boodschap belangrijk was voor alle mensen wat hun cultuur en sociale context ook mochten zijn. Daarbij heeft men altijd erop gewezen dat dit evangelie werd geschreven voor liturgisch gebruik. Dat alles speelt op de achtergrond mee als Mattheüs zijn verhaal over de kindertijd van Jezus brengt. Heidense astrologen bezoeken dit Joodse kind en knielen eerbiedig neer terwijl ze geschenken aanbieden.

Vermoedelijk kwamen ze uit Babylonië, want dat was in die tijd beroemd om zijn astrologen.  Die waren ervan overtuigd dat de micro- en de macrokosmos één geheel vormden. Elke ster aan de hemel was daarom verbonden met een ziel op aarde, een bijzonder heldere ster wees op de geboorte van een bijzonder mens. Zo  werd verteld dat toen keizer Augustus werd geboren astrologen hem gingen begroeten, omdat ze een bijzondere ster hadden waargenomen. Mattheüs kende dit verhaal en gebruikt het om zijn boodschap over Jezus uit te drukken. Het verhaal van de drie wijzen is daarom een evangelische midrasj, een gelovige verwerking van het leven van Jezus. Daarbij zijn opvallende details.

 Een omgekeerd scheppingsverhaal  (Lc. 2,1-14)

Toen God besloot om zelf zijn Koninkrijk naar de mensen te brengen, opteerde hij niet voor een grootse entree.

Of deed Hij dat juist wel? Is het niet groots dat Hij als mensenkind in de wereld kwam? Die onbegrensde God neemt de grenzen van een mensenleven aan, en wordt op die manier voor mensen herken­baar. Die gans andere, ongrijpbare God wordt voor ons deels be­grijp­baar.

Het verhaal van Kerstmis heeft iets van een omgekeerd scheppingsver­haal. Hij die de mens geschapen had naar zijn beeld en gelijkenis, wordt nu zelf geboren naar het beeld en de gelijkenis van de mens. Zo wordt God een van ons. Zo kan Hij de mens tot voor­beeld zijn, ervaarbaar, inleef­baar. Zo wil Hij tonen en voor­leven hoe wij, mensen, zijn scheppingsplan kunnen helpen reali­se­ren.

 In het tweede boek van Samuel lezen we het verhaal van David die net zijn vijanden heeft verslagen. Na zijn overwinning stopt hij zijn zwervend bestaan als herder en bouwt zich als bewijs van zijn succes een mooi huis, overtuigd dat God hem de zege bezorgde. Als herders droegen ze God steeds symbolisch mee in een tent. Nu wil hij ook voor God een huis bouwen.
De koning vertelt zijn plan aan de profeest Natan. Die praat de koning eerst naar de mond, maar krijgt ’s nachts van godswege dieper inzicht. Een huis voor God bouwen is een absurd idee. God zelf is de bouwmeester van het leven en van het toekomstige koninkrijk, dat eeuwig zal standhouden. God laat zich niet opsluiten in een menselijk bouwsel. Zelfs niet door de koning van zijn uitverkoren volk die hijzelf heeft aangesteld. Maar ook niet in kerken en tempels, in dogma’s en in de vele godsbeelden; noch in vrome gebeden. Al kan Hij daarin aanwezig zijn. Hij reist mee in het leven van mensen, altijd onderweg. Vooral waar de vanzelfsprekendheid van het leven in het gedrang is en mensen worden gebroken. Daar kan hij bron van nieuw leven zijn.

In de leraarskamer van de school waar ik werk hoorde ik recent nog eens een zeldzame ‘bijbelvaste’ humoristische uitspraak. Toen een collega een verzoek eerder als een bevel formuleerde, reageerde de aangesproken collega met de uitspraak: “Spreek Heer, uw dienaar luistert!”. Een blijk van onderdanige onderwerping, zij het in dit geval met een ironische knipoog. De uitspraak “Spreek, uw dienaar luistert.” hoorden we in de eerste lezing uit de mond van de jonge Samuël die hiermee antwoordt op de stem van de Heer die sprak in de stilte van de nacht. 

Al kan ik de humor waarderen, toch klopt het niet dat gelovige gehoorzaamheid een soort blinde onderwerping aan een bevel veronderstelt. Van Timothy Radcliffe is me volgend citaat bijgebleven: “De gehoorzaamheid van geloof heeft meer weg van het verwachtingsvol luisteren naar een strijkkwartet van Beethoven dan van het gehoorzamen van een politieagent.” 

‘Hoe kan je geloven dat de Messias is gekomen? Kijk naar onze wereld, die is toch niet verlost?’

Het zijn vragen van Abraham Wenger. Een Antwerpse jood die twee en een half jaar Auschwitz overleefd heeft ‘dank zij’ het werken in de nachtploeg van Birkenau. De enige langdurige gevangenen die Auschwitz overleefden waren de dwangarbeiders van de nachtploeg omdat de bewakers ’s nachts te moe waren om de gevangenen te geselen.

Hoe kan je geloven dat de Messias is gekomen? Kijk naar onze wereld, die is toch niet verlost?

Kijk naar de vele oorlogsgebieden, kijk naar Gaza waar in naam van Israëls nationale veiligheid en met misbruik van de joodse geschiedenis het Palestijnse volk geslachtofferd wordt op het altaar van geopolitieke en economische belangen.

Hoe kan je geloven dat de Messias is gekomen?

Bruxelles  Eglise des Dominicains
Méditations d’orgue & de chants
Chaque dimanche soir de 18h00 à 18h30
Entrée libre

Kerk van de Dominicanen – Brussel
Orgel & zang meditaties
Elke zondagavond om 18.00 u > 18.30
Vrije toegang  

Januari  2024    Janvier

 Février  2024 | Februari 2024

Mars 2024 | Maart  2024

Avril  2024 | April 2024

Mei  2024 | Mai 2024

 “… ne dire rien de moi-même pour te donner à naître”
(Marion Muller-Colard)

Ik laat mij bij de lezing van de evangelietekst leiden door de Franse theologe Marion Muller-Colard.  In haar reflectie staat ze stil bij de vraag die de verontruste priesters aan Johannes stellen: “wie zegt u zelf dat u bent?”    Als we zelf deze vraag voorgeschoteld krijgen, typeren we onszelf vaak met kenmerken als ons beroep, onze afkomst, wat we zoal doen in het leven,…  Zo geven we een beeld van wie we zijn.

Niets van dit alles bij Johannes! Wie hij is, illustreert hij net niét via zijn daden of zijn woorden al zou hij dat met overtuiging kunnen doen.  In eerste instantie  zegt hij wie hij niét is: niét de messias, niét Elia, niét de profeet. Maar zijn belagers dringen aan op een concreter antwoord   Op dat moment komt Johannes tot de kern van zijn identiteit. En die kern ligt vreemd genoeg niet allereerst in eigen daden of woorden maar ligt buiten hem.