Jezus is onderweg naar Jeruzalem. Het is een hele reis. Onderweg doen zich allerlei ontmoetingen voor. Mensen komen bij Jezus omdat ze in de ban zijn geraakt van zijn persoonlijkheid. Wanneer ze echter te kennen geven dat ze hem willen volgen krijgen ze een waarschuwing voorgeschoteld. Hem volgen kan niet zonder heel concrete consequenties.

Het vuur maakt het hout zo mooi als het vuur zelf

Het evangelie van Lucas is één lange reis naar Jeruzalem. Onderweg gaat Jezus in gesprek met de mensen, hij klaagt schijnheiligheid en hebzucht aan, hij vertelt parabels en geeft de raad om onbezorgd en vertrouwvol te leven. In de evangelielezing van vandaag gaat het er heftig aan toe: vuur dat moet branden, een doop die moet ondergaan worden, geen vrede, maar verdeeldheid en familieruzie! Spoort dit wel met de boodschap van liefde en vrede?

Vroeger in het evangelie hoorden we al dat het optreden van Jezus conflicten uitlokte. Na zijn preek in de synagoge van Nazaret hadden de toehoorders Jezus de stad uitgedreven om hem in de afgrond te duwen. Toen ging hij midden tussen hen door en vertrok. Jezus wist dat hij een ongemakkelijke boodschap bracht die weerstand opriep bij de toehoorders en tot verdeeldheid zou leiden. Maar moest hij dan zo scherp zijn en de profeet Micha citeren: “De zoon veracht zijn vader, de dochter verzet zich tegen haar moeder, de schoondochter tegen haar schoonmoeder, en huisgenoten blijken vijanden.”

Tot een man die elke dag zijn echtgenote bezocht die met de ziekte van Alzheimer was opgenomen in een rusthuis, zei een verzorgster: “Weet u, meneer, het is niet nodig om elke dag uw vrouw te bezoeken. Ze herinnert zich toch niets meer, en weet niet meer wie u bent.” De man bekeek de verzorgster met verbazing en antwoordde haar: “Ik weet dat mijn echtgenote me niet meer herkent maar door haar elke dag te bezoeken, erken ik haar in haar waardigheid als echtgenote, want ik weet nog wie zij is. Zij is mijn vrouw, diegene van wie ik mijn hele leven gehouden heb en die ik nog bemin vandaag, ook al is ze afwezig, ook al is haar geest niet meer bij ons. Niemand kan de mooie jaren die we samen hebben beleefd en het gezin dat we samen hebben opgebouwd van ons afnemen. Dus mevrouw, wat u er ook van denkt, sta me toe te zeggen dat ik haar elke dag bezoek zal blijven brengen tot het moment waarop ze het tijdelijke voor het eeuwige verwisselt, want het is zo dat ik haar mijn trouw betuig. Ik hoop dat u dat zal begrijpen.”

De bril van Lukas

Er zijn mensen die hun bril boven op hun hoofd zetten. Willen zij naar de wolken kijken, of is het uit schrik dat de hemel op hun kop zal vallen ? Zien zij daarmee iets wat mij ontgaat ? Is hun blik wijder, een groter perspectief ? Ik weet het niet. Het ziet er altijd wat vreemd uit.

Lukas draagt ook een bril. Maar niet boven op zijn kop. Van in het begin van zijn evangelie voel je dat hij een dubbele focus heeft. Hij ziet heel kortbij en scherp. Hij ziet mensen die ongezien zijn. Arme mensen, mensen met groot verdriet, mensen aan de rand, zieken, melaatsen, lammen, herders, mensen die honger lijden, die beschimpt, gemarginaliseerd worden. Ik heb mij dikwijls afgevraagd hoe bij iemand zo’n gevoeligheid kan ontstaan, niet enkel een eerste medelijden, maar een gevoeligheid die een beslissing teweeg brengt in iemands leven. Lukas zal uitdrukkelijk voor die mensen kiezen. Dat wordt bij hem een levenshouding, een vorm van geloven. Voor hen zoekt hij een boodschap die betekenis zal krijgen. Nu, en straks.

Bij het beluisteren van het evangelie komen de laatste woorden in me op van Steve Jobs, de na een lange ziekte overleden stichter van Apple. Hij schreef het volgende: “In de ogen van anderen, is mijn leven het symbool geworden van succes. Nochtans heb ik naast mijn werk slechts weinig vreugde gekend. Tenslotte is mijn rijkdom niets meer dan een gegeven waaraan ik gewend ben geraakt. Op dit moment, neergelegen op mijn hospitaalbed en mijn leven overpeinzend, geef ik me er rekenschap van dat alle lofprijzingen en rijkdom waar ik zo fier op was, veranderd zijn in iets onbetekenends tegenover de dood die op me wacht. Het is slechts nu dat ik begrijp, dat wanneer men voldoende geld heeft verworven voor de rest van zijn leven, we eigenlijk andere doelen moeten nastreven die niets met financiële rijkdom van doen hebben. Het gaat om andere, belangrijkere zaken: bijvoorbeeld een liefdesgeschiedenis, kunst, dromen uit onze kindertijd… God heeft ons zo geschapen dat we de liefde in het hart van elkeen van ons kunnen voelen, en niet de luchtkastelen gebouwd op het losse zand van de beroemdheid of het geld die ik verworven heb; ik zal ze toch niet met me kunnen meenemen.

Eind juli is de zomer op zijn hoogtepunt gekomen. Ook al lijkt het nog veraf, we weten dat het binnen enkele weken herfst zal worden. Het boek Prediker, waaruit de eerste lezing genomen werd, wordt in de synagoge gelezen in het najaar, tijdens het zeven dagen durende Loofhuttenfeest. Tijdens het Sukkot- of Loofhuttenfeest wordt herdacht dat de Israëlieten veertig jaar lang, onder de bescherming van de Levende, rondtrokken en verbleven in tenten of hutten. Tussen de uittocht uit het slavenhuis en de intocht in het beloofde land ligt de lange tocht door de woestijn. In de woestijn vindt de confrontatie plaats met zowel de vluchtigheid als de moeizaamheid van het bestaan. Net als antwoordpsalm 90 (toegeschreven aan Mozes) drukt het boek Prediker de zwaarte en moeizaamheid van het bestaan uit: “ijdelheid der ijdelheden, alles is ijdel”. Het lijkt geen vrolijke boodschap, zo in deze vakantieperiode.

Ik wil vandaag blijven stilstaan bij de eerste lezing, het bekende verhaal van Abraham die God tot vervelens toe blijft smeken om de goede mensen uit Sodom en Gomorra niet samen met de slechteriken te straffen. Misschien toch eerst even opnieuw het verhaal situeren.

Abraham heeft drie vreemdelingen te gast gehad, en nu doet hij hen uitgeleide. Hij gaat een stuk met hen mee. Beneden zien zij Sodom liggen. Sodom, samen met Gomorra, is – voor degenen die dit verhaal beluisterden – het beeld van het onnoemelijke kwaad dat mensen elkaar aandoen. God is daar razend over, en omdat Hij geen onrecht verdraagt en de rechtvaardigheid zelve is, openbaart hij aan Abraham zijn plan om de beide steden totaal te vernietigen,  ze met wortel en tak uit te roeien. En dan laat Abraham zich horen. Wat nu als er in die stad zich onder de boosdoeners vijftig onschuldigen bevinden? Gij die de Rechter zijt over de hele wereld kunt toch niet zo onrechtvaardig zijn dat Ge de schuldigen en de onschuldigen over een kam scheert? Ik weet dat Ge woedend zijt, God. Dat is volkomen terecht. Maar gaat uw woede nu niet te ver? Zijt ge nu niet een tikkeltje té rechtvaardig? Misschien kan een strijd van het goede tegen het kwade zó fel zijn dat hij ook wel eens een nieuw kwaad tot gevolg zou kunnen hebben?

Ik wil vandaag blijven stilstaan bij de eerste lezing, het bekende verhaal van Abraham die God tot vervelens toe blijft smeken om de goede mensen uit Sodom en Gomorra niet samen met de slechteriken te straffen. Misschien toch eerst even opnieuw het verhaal situeren.

Abraham heeft drie vreemdelingen te gast gehad, en nu doet hij hen uitgeleide. Hij gaat een stuk met hen mee. Beneden zien zij Sodom liggen. Sodom, samen met Gomorra, is – voor degenen die dit verhaal beluisterden – het beeld van het onnoemelijke kwaad dat mensen elkaar aandoen. God is daar razend over, en omdat Hij geen onrecht verdraagt en de rechtvaardigheid zelve is, openbaart hij aan Abraham zijn plan om de beide steden totaal te vernietigen,  ze met wortel en tak uit te roeien. En dan laat Abraham zich horen. Wat nu als er in die stad zich onder de boosdoeners vijftig onschuldigen bevinden? Gij die de Rechter zijt over de hele wereld kunt toch niet zo onrechtvaardig zijn dat Ge de schuldigen en de onschuldigen over een kam scheert? Ik weet dat Ge woedend zijt, God. Dat is volkomen terecht. Maar gaat uw woede nu niet te ver? Zijt ge nu niet een tikkeltje té rechtvaardig? Misschien kan een strijd van het goede tegen het kwade zó fel zijn dat hij ook wel eens een nieuw kwaad tot gevolg zou kunnen hebben?