De geest van waarheid. We kunnen maar beter op onze hoede zijn. Opletten voor de informatie die we te slikken krijgen via radio, televisie, sociale media. Het is uitkijken voor fake News. We weten waar dàt ons naartoe voert. De waarheid: te grabbel voor wie het luidst roept. Jezus belooft de géést van waarheid te zenden. We mogen hopen dat dit geen fake news is. Want veel is er van die belofte niet te merken. Wie is dan nog betrouwbaar? Wie kan vertellen wat waar is en wat leugen?

Het is voor ons niet vanzelfsprekend een ‘gekruisigde' én een 'verrezene' te belijden. Dat was het voor degenen die zo nabij betrokken waren evenmin. De apostelen hebben er lang, heel lang over gedaan om alles wat ze met Jezus hadden meegemaakt, een plaats te kunnen geven in hun leven. De betekenis van wie Jezus vóór zijn dood was geweest en wie hij ná zijn verrijzenis nog steeds was, drong pas heel langzaam en moeizaam tot hen door. Nochtans had Jezus uitvoerig het woord genomen tijdens de laatste maaltijd met zijn vrienden, om wat te gebeuren stond, aan hen te verduidelijken. Tijdens die afscheidsgesprekken legde hij er de nadruk op, dat een leven als het zijne wel moest eindigen in marteling en executie. Dat is de consequentie van mijn boodschap en mijn liefde, zei hij, ik moet daar doorheen, pas dan kan ik verheerlijkt worden, pas dan kan ik terug naar mijn Vader. Jezus werd tijdens zijn toespraak onderbroken door leerlingen die het nog niet snapten, en er – op zijn zachtst gezegd – niet gerust in waren. Ze bleven met hun angst zitten, ook al had hij hen uitdrukkelijk proberen gerust te stellen.

Geloven is een weg gaan

Geloven is een weg gaan, soms een hobbelig pad, soms ein Holzweg, een bospaadje dat eindigt in een open ruimte. Een weg met een bestemming of een altijd maar verder verwijzende tocht?

Twee volgelingen van Jezus stapten van Jeruzalem naar Emmaüs, schrijft Lucas. Het was niet zomaar een wandelroute maar een spirituele tocht. Moeizaam, op lemen voeten want de ontgoocheling is groot. Hun idool is niet zomaar weg, maar onderging de grootste vernedering alsof hij een misdadiger was. Ze stellen zich de vragen die bij zoveel mensen leven: waarom gebeuren deze dingen? Hoe te begrijpen dat mensen zo wreed voor elkaar kunnen zijn? Welke zin heeft het leven als men reeds met het groene hout zo omgaat? Welke weg moeten we gaan? Het zijn vragen die zowel gelovigen als ongelovigen kwellen. Ik noem het ‘de basis van de natuurlijke religiositeit’, de eerste heuvel van een hobbelige weg.

Pasen: Het feest van leven dat sterker is dan de dood          

Gekruisigd… Jezus is voltooid verleden tijd. En daarmee is ook een kruis gezet over zijn prediking, zijn zending, zijn levenswerk. Een kruis ook over het geloof, de hoop en de verwachtingen van de leerlingen. Beduusd zitten ze bijeen ergens in een veel te kleine ruimte. Na de turbulente gebeurtenissen van de afgelopen dagen is de storm gaan liggen. Het is windstil. Het zal lang - wellicht voorgoed - windstil blijven rond de leerlingen. Leerlingen van wie... als er geen Meester meer is?

Dagen, weken of was het maanden later… Daar staan ze opnieuw. Onherkenbaar veranderd. Vastberaden, bezield door heilig vuur. Maar wat ze verkondigen tart alle logica: "Jezus van Nazareth, de Gekruisigde… Hij leeft!" Met die onthutsende boodschap trekken ze rond. Een boodschap die haar waarde niet ontleent aan bewijzen maar enkel en alleen aan de onstuitbare overtuigingskracht van hun manier van optreden.

Geestvanwaarheid

We kunnen maar beter op onze hoede zijn voor de informatie die we ontvangen  via radio en televisie, en vooral via sociale media. We worden gewaarschuwd uit te kijken voor “fake news”. Sinds ex-president Donald Trump de term liet vallen bij het begin van zijn ambtstermijn is hij helemaal ingeburgerd geraakt. Te pas en te onpas wordt er mee gegoocheld. Veel helderheid bracht hij niet. Integendeel. Voorzichtigheid en redelijkheid lijken aanbevolen om betrouwbare informatie te sprokkelen.

De lezingen die we vandaag beluisteren zijn afkomstig uit het einde van de  eerste, begin tweede eeuw van onze tijdrekening. Ze houden verband met de geloofwaardigheid van een algemeen gedeelde verwachting in die dagen. Deze betrof een nieuwe tijd die zou doorbreken. Daarin zou de verrezen Christus als teruggekeerde gestalte een centrale rol spelen. Het zou een tijd zijn waarin gerechtigheid en vrede een centrale plaats hebben. Naarmate de tijd verstreek kwam deze verwachting steeds meer onder druk te staan. De term “fake news” was nog niet in omloop, maar de verwarring over het uitblijven van de nieuwe tijd was toen al voelbaar. Zou vertrouwen dan toch ingehaald worden door achterdocht en - wie weet – door ongeloof!

De deur naar geborgenheid veronderstelt vertrouwen.

Het beeld van Jezus als “de goede Herder” is ons vertrouwd.  Denk maar aan de communieprentjes uit onze jeugd.  Ik moest niet lang ernaar zoeken: ik vond ze meteen in mijn oude missaal.  Jezus met de herdersstaf in de hand, met een mooi aureooltje en de schaapjes aan zijn voeten.  Deze zeemzoete prentjes geven ons een idyllisch beeld – wij noemen het soms een pastorale – maar de werkelijkheid in Jezus’ tijd was volkomen anders!

Maar, is het U niet opgevallen: hier staat niet “Ik ben de goede herder”- die vergelijking vinden wij pas wat verder bij Johannes – hier staat “Ik ben de deur van de schaapsstal”.

Op het eerste gezicht voor ons toch wat eigenaardig als vergelijking …

Om de volle draagkracht ervan te begrijpen moeten wij even teruggaan naar de levenswijze van Jezus’ streekgenoten in het begin van onze jaartelling.

Er is een personage in het evangelie van Johannes dat eigenlijk onze broer is. Hij is de ‘ware tweeling’ van ons allemaal, in die zin dat hij een beetje te laat komt... Niet omdat wij stiptheidsproblemen hebben, maar omdat hij —net als wij allemaal— te laat is voor de gebeurtenis die alle gebeurtenissen overtreft !  Hij komt toe na het nieuws over de verrijzenis...

In het evangelie van Johannes verschijnt de Verrezene en zendt hij tegelijkertijd de Geest! En toch... er ontbreekt er één: Thomas  —ook Didymus geheten, wat tweeling betekent— en met hem alle volgende generaties christenen. Hij is inderdaad onze tweelingbroer, het beeld van hen die bewijzen zoeken, redenen om te geloven...

Net als Thomas willen wij graag zien, weten, begrijpen... zelfs aanraken. Dit is een van de meest menselijke verlangens, vooral in een tijd waarin voor veel mensen afstand moeilijk te bewaren en nabijheid moeilijk te ervaren is. Hebben wij soms niet het gevoel dat we bestaan als we elkaar aanraken, als we een geliefde in onze armen nemen? Hebben wij soms niet het gevoel te geloven in onszelf of in de ander, en verzekerd te zijn wanneer lichamelijk contact een plaats krijgt?

Een opiniepeiling leert dat vooral jongeren ongerust zijn over de toekomst van deze wereld: als de wereld kapotgaat door een immens ecologisch probleem, waarom dan nog studeren, waarom je dan nog voorbereiden op het leven?

Als christenen hebben we een enorme hoop: Pasen! Voor vele mensen, ook christenen, behoort de verrijzenis tot het algemeen betwijfeld christelijk geloof. Niemand was erbij, niemand heeft het gezien. Ook vooraanstaande christelijke auteurs schrijven dat de verrijzenis geen goedkope oplossing is voor wat we zelf niet kunnen of willen doen. We moeten het lijden van mensen ernstig nemen. Maar de hoop?

Ik geloof dat je tegelijkertijd pessimistisch kunt zijn en christelijke hoop hebben. Pessimisme of optimisme zijn in feite psychologische ingesteldheden, bepaalde gevoeligheden. En als je naar deze wereld kijkt, kan je je de vraag stellen of de belangrijkste tendensen allemaal wel zo positief zijn. Pessimisme kan natuurlijk ook een houding zijn waarin je jezelf innestelt. Je geeft jezelf de toestemming om het allemaal een beetje te laten hangen.