Dat allen die Hem hoorden, versteld stonden van zijn inzicht en zijn antwoorden maakt van Jezus nog geen wonderkind. Zoiets wordt wel vaker gezegd van een pientere knaap. Trouwens, toen Maria en Jozef Hem daar tussen de rabbi’s zagen zitten, krulde hun neus niet van trots. Integendeel: ze waren zeer ontdaan, hoorden we. Daar zat die zoon, waarover zij zich drie lange dagen en nachten dodelijk ongerust hadden gemaakt. En Maria is behoor­lijk boos: Kind, hoe kon je ons dit aandoen? Wat waren je vader en ik ongerust toen we je kwijt waren. Jezus' reactie getuigt echter van weinig begrip voor de pijn van zijn ouders: In hemels­naam, waarom hebben jullie Mij gezocht?Wisten jullie niet dat Ik bij mijn Vader moest zijn?

In zijn jubileumboek ‘Vriend voor het leven’ schrijft Huub Oosterhuis in verband met Kerstmis:

Je mag je dit verhaal toe-eigenen, om er je eigen geboortegeschiedenis in te horen: dat je geboren bent tot bevrijding van anderen, van Godswege geboren, naar hem toe, met een eeuwige bestemming, gekend, ontzagwekkend gemaakt. Dit geboorte- en bevrijdingsverhaal gaat over je waardigheid. Het is je meest eigen waardigheid, te wonen in een nieuwe wereld, deel te hebben aan een nieuwe mensheid.[1]

Beste zusters en broeders,

Vier weken op de kantelen.
Vier weken in weer en wind.
Vier weken turend in de verte.
Vier weken van volgehouden aandacht.

Opeens: een vaag vermoeden aan de horizon. Ogen worden uitgewreven, oren gespitst, middels omgord. Nu, onmiskenbaar: het geschal van trompet en bazuin. Het blije geroep van de torenwachters stort neer over de stad, klotst tegen de huizen omhoog, dringt binnen langs de portieken. “Zij jubelen eensgezind, want zij zien met eigen ogen hoe de HEER naar Sion terugkeert.”

Toen ik nog aan de universiteit theologie studeerde, vroeg ik eens aan mijn grootmoeder wat zij het mooiste christelijke feest vond. Haar antwoord luidde: “Kerstmis”. Als we hadden deelgenomen aan een quiz, dan hadden we op dat moment de hoofdprijs aan ons zien voorbijgaan. De theologische streber in mij wist natuurlijk dat Pasen, Christus’ Verrijzenis, het juiste antwoord was. Maar toen vertelde mijn bomma waarom ze voor Kerstmis koos, en elk jaar wanneer Kerst nadert moet ik denken aan wat ze mij toen zei. Ze zei: “Kerstmis is het mooiste feest, want dan vieren we een geboorte”. Het is het antwoord van een moeder, grootmoeder, en intussen overgrootmoeder. Het antwoord van iemand die zelf in haar buik het wonder heeft voelen groeien, iemand die weet wat het is om te leven in verwachting en in verlangen.

Kerstmis in coronatijden. Het oogt zo zielig. Zo triest. Er was geen familieliturgie gisteravond, geen gelegenheid om de kinderen extra bij het kerstgebeuren te betrekken. Het is niet wat we gehoopt hadden. Straks schuiven we aan voor de kerstmaaltijd, zij het in beperkte kring, en met een beetje een ingehouden adem.

Op wandeling met de jongste kleindochter vorderen we langzaam. Onder de vele herfstbladeren ontdekt ze voortdurend  bijzondere blaadjes en kleuren: een bruingeel eikenblaadje met een groen gebleven lob, een knalrood blaadje met oranje spikkels, een geel perkament-dun exemplaar waar doorheen ze een piepklein oranje blaadje ziet, enz.

Zij laat ons -ook letterlijk- stilstaan bij datgene waaraan wij achteloos voorbij gaan. Zij geeft aandacht en daardoor bestaansrecht aan het ongeziene en roept ons verlangen wakker naar die verloren verwondering.

Een van de veel voorkomende woorden in onze huidige samenleving is: “schaalvergroting”. Vooral in de economie is het een toverwoord geworden. Bedrijven worden deel van grote multinationals, de productie -en personeelskosten worden naar omlaag gedrukt, er is een politiek van tijdsbesparing en flexibiliteit, en navenant zijn de opbrengsten hoger. Ook banken worden steeds groter, weerspiegeld in hun mastodonten van gebouwen.

Op een avond, tijdens een gezellig samenzijn, besloten drie vrienden gelijkaardige levenservaringen te delen. De eerste was een tiental dagen op Antarctica geweest, een woestijn van ijs, een zee van schots en schoonheid, zoals hij het uitdrukte. Een verblindende witheid, zo ging hij tevreden verder. De tweede was geraakt door een verblijf in een zandwoestijn de week voordien. Een kleine windstoot volstond om zijn voetstappen uit te wissen. Kilometers lang niets dan zandkorrels, duinen die leken te bewegen als golven, dat alles badend in een persoonlijk gevoel van innerlijke vrede. De derde was net terug van een wandeltocht door een woestijn van stenen en stof. Hier en daar stond een boom, die in de meeste gevallen levenloos leek. Hij had op zijn kompas gelopen. Al vertellende ontdekten de drie vrienden dat hun woestijnen een gemeenschappelijke karaktertrek hadden: geen van hen had een volledig uitgestippelde weg gevolgd. Ze haalden herinneringen op aan uitgestrekte vlaktes van zand, stenen of ijs, maar niet aan wandelpaden of wegjes. En is dat overigens geen kenmerk van vele woestijnen?