Toen ik de evangelietekst van deze zondag over echtbreuk las, dacht ik een andere tekst te nemen of op een andere zondag het woord te nemen, maar dat vond ik maar laf. Ik heb 40 jaar in de hulpverlening gestaan en ben met zoveel verschillende situaties geconfronteerd dat ik me verplicht voel om vanuit mijn ervaring eerlijk te spreken. Niet alleen ik, wij allen ondervinden hoeveel relaties van korte duur zijn alsof het maar een spel is. Maar in veel gevallen beseffen we ook hoeveel leed er dikwijls binnen die relatie wordt geleden vooraleer men besluit te scheiden. De kinderen zijn meestal de dupe maar in een aantal gevallen is scheiden een keuze voor het minste leed. Als hulpverlener heb je de neiging om het allemaal van de pragmatische kant te bekijken en met het koppel na te gaan wat hier en nu het meest haalbare is.

“In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest...” Bij de opening en de afsluitende zegen in de eucharistie, bij het groeten van het lichaam van een overledene en nog op zoveel andere momenten spreken we – bij het maken van een kruisteken - deze woorden uit.  

We hebben het zonet gehoord: Johannes is verbaasd, verrast, hij kan er niet van over. Hij heeft gezien hoe iemand zonder mandaat noch zending van Jezus demonen uitdrijft. Een concurrent van formaat! Tegenover zo iemand ziet hij geen andere mogelijkheid dan hem aan te geven bij Christus. Deze zou moeten tussenbeide komen om deze oneerlijke concurrentie te beëindigen, want het is toch aan de apostelen en aan hen alleen om dit soort werk te doen. Zij zijn immers de officiële vertegenwoordigers, dat wil zeggen diegene die gemandateerd zijn door de Zoon van God om overeenkomstig te handelen?! Zo zie je maar, zelfs in een Kerk die nog in haar kinderschoenen stond zien we al de verleiding om de macht voor te behouden aan een elite. Alsof de apostelen de enige bewakers waren van de goede moraal, het juiste handelen, de waarheid. Van in eeuwigheid is de mens diep menselijk, met al z’n falen en alle mogelijke fragiliteit.

Binnen deze logica is het antwoord van Christus geheel verrassend: “hinder hem niet”, want overal waar een man of een vrouw, wie hij of zij ook is, demonen uitdrijft – of het nu een demon van ongerechtigheid, van egoïsme, van luiheid, van onverschilligheid weze – overal waar mannen en vrouwen ervoor ijveren dat ieder die werkt een billijke vergoeding krijgt, zoals we daarnet gelezen hebben in de Jakobusbrief, overal waar gelovigen en niet-gelovigen samen bidden, overal is het dezelfde Geest Gods die werkzaam is en handelt in ons. Jezus toont ons zo dat hij geen monopolie eist. Hij is gekomen voor het heil van alle mensen. Hij wil dat wij allen gered worden. Dit is een van de redenen voor zijn menswording. Het is de reden waarom elke mens van goede wil gevraagd wordt demonen en het kwade onder welke vorm dan ook uit te drijven. Zo toont Christus ons dat het dwaas is te denken dat onze cultuur, onze zijnswijze, onze denkwijze superieur zijn aan die van anderen. De anderen hebben zich niet te plooien naar onze keuzes, onze ideeën, onze waarden… We moeten samen werken om de Schepping die ons is toevertrouwd verder te zetten. Allen hebben wij de Geest Gods ontvangen. Laat ons tonen dat we zulk vertrouwen waardig zijn door op een juiste wijze te handelen, dat wil zeggen op een manier die in overeenstemming is met Gods wil.

Deze manier van mens-zijn, vervuld van de heilige Geest, verhindert evenwel niet dat we in de strijd tegen het kwade vele obstakels op ons pad treffen. Die obstakels vat Jezus samen door te verwijzen naar verschillende lichaamsdelen: de hand, de voet en het oog. Hiermee wordt verwezen naar de drie fundamentele verlokkingen van de mensheid, waarmee ook Jezus werd geconfronteerd toen hij zich veertig dagen terugtrok in de woestijn.

Vorige week, toen Jezus hun voor het  eerst vertelde dat Hij als Messias zou moeten lijden en sterven, twijfelden we nog of de leerlingen de draagwijdte van die boodschap wel begrepen hadden. Vandaag wordt alle twijfel weggenomen. We hebben twee pagina’s in ons evangelieboek omgeslagen, en opnieuw legt Jezus hen uit dat de Mensenzoon door mensenhanden zal gedood worden om vervolgens te verrijzen. Maar nu voegt Marcus er uitdrukkelijk aan toe: “Ze begrepen het niet”. Ze begrepen het niet omdat ze nog vastgebakken zaten aan de klassiek joodse visie op de verwachte Messias. Wie iets niet begrijpt, kan altijd enige toelichting vragen. Doch wat schrijft Marcus? “Ze begrepen dat woord niet, maar durfden Hem er ook niets over te vragen.”

Het komt misschien als een opdoffer bij de leerlingen binnen, dat kinderen als voorbeeld gesteld worden. Enkel op die wijze kun je het rijk Gods binnen gaan. De leerlingen hebben het zich wel anders voorgesteld, dat rijk Gods. Veel groter en prestigieuzer. Wat Jezus zegt, zet de wereld op zijn kop. Wie de grootste is moet dienaar van allen zijn. Het is dan ook niet vreemd dat de paus die titel meekrijgt. Hij wordt servus servorum genoemd. Dienaar van de dienaren. Dienaar in het kwadraat. Eén blik op de geschiedenis van de kerk volstaat om te beseffen dat niet iedere paus zich hier erg druk over gemaakt heeft.

U heeft niet veel verbeeldingsvermogen nodig om u de scène in het Evangelie van vandaag te kunnen voorstellen. De leerlingen zitten in een halve cirkel om Jezus heen. Jezus vertelt hen over de gewelddadige dood en de verrijzenis van de Mensenzoon. We kunnen ons indenken dat de leerlingen knikken om aan te geven dat ze het begrepen hebben, maar… ze knikken met nét iets teveel overtuiging, zodat duidelijk wordt dat ze er eigenlijk geen jota van begrepen hebben. Het doet me denken aan mezelf in de middelbare school tijdens de les fysica. Hoe meer non-verbale signalen ik gaf om de leraar te doen geloven dat ik het begrepen had, hoe duidelijker het voor hem werd dat ik er eigenlijk niks van begrepen had. Net zoals mijn leraar fysica zal Jezus eens diep gezucht hebben en zijn hersenen gepijnigd om een andere, minder directe manier te vinden om aan zijn leerlingen de kern van zijn boodschap mee te geven.

Als een homilie op zondag tegenvalt – ik wens het niemand - heb je misschien nog de kans iets gehoord te hebben dat behoort tot het “depositum fidei”, het geheel van geloofscommentaren uit de christelijke leer. Dingen die we min of meer kennen of kunnen leren kennen. Een magere troost ?

Beste zusters en broeders,

Onlangs reisde ik met de trein van Nederland naar België. Toen ik net geïnstalleerd was in de coupé begon een man aan de overkant van het gangpad wild gebaren naar me te maken en allerlei klanken uit te stoten. Hij kwam op me af, meende dat hij door luider te schreeuwen voor mij verstaanbaarder zou worden, probeerde iets te schrijven of te tekenen, merkte dat ook dat geen zoden aan de dijk zette, en overhandigde me uiteindelijk zijn telefoon. Was ik even opgelucht toen ik aan de andere kant van de lijn plots een Nederlandse stem hoorde: “Meneer? U spreekt Nederlands? Godzijdank! U heeft te maken met een van onze werknemers die zonet vanuit Bulgarije is aangekomen op Schiphol, en zal worden tewerkgesteld op een bouwwerf in Antwerpen. Hij spreekt enkel zijn eigen Bulgaarse dialect en lijkt de weg helemaal kwijt te zijn.” Ook ik moest naar Antwerpen, dus met vele gebaren en woorden die – hoop ik – geruststellend overkwamen maakte ik de man diets dat ik hem zou helpen op zijn bestemming te raken.